Sommige kinderen willen graag alles zelf bepalen. Ze houden niet van verrassingen. Dat kan nogal eens voor strijd zorgen. Kinderen met een sterke eigen wil zijn temperament vol. Dit vraag van ouders van net even een andere opvoedaanpak. Over deze kinderen gaat het boek Temperamentvolle kinderen van Eva Bronsveld.

Temperamentvolle kinderen zijn heel verschillend. Is deze beschrijving een nieuw hokje, een labeltje erbij? Nee. Het is meer een verzameling van de volgende eigenschappen:

• Intens. Ze kunnen enorm enthousiast zijn, uitbundig reageren en dingen diep beleven.
• Gevoelig. Ze hebben behoefte aan harmonie en kunnen zich goed inleven in anderen.
• Opmerkzaam. Ze horen en zien dingen die anderen niet opvallen. Ze zien zoveel details dat ze er soms door overweldigd kunnen worden.
• Sterke eigen wil. Ze weten wat ze willen, zijn doelgericht en vastberaden. Ze zijn creatief in het bedenken van manieren om dat voor elkaar te krijgen.

Al deze eigenschappen verenigd in een kind, kunnen soms flink botsen. Het zorgt soms voor moeilijk te voorspellen gedrag.  Het ene moment is een kind super enthousiast, het volgende moment helemaal overstuur.

Deze eigenschappen kunnen later de kracht of juist de zwakte van een kind zijn. Als ouders heb je hier veel invloed op. Hoe zie jij je kind, hoe benader je hem? Zolang je een kind nog niet helemaal accepteert, zul je een kind onbewust willen veranderen.

Focus op de positieve kant van de eigenschappen

Alle eigenschappen hebben positieve en negatieve kanten. Het kan helpend zijn om door een positieve bril naar de eigenschappen van een kind te kijken.

• Hysterisch, overdreven, luidruchtig en ongeremd? In positieve termen: enthousiast, uitbundig, hartstochtig en levendig kind.
• Overgevoelig, slap en prikkelbaar? De positieve kanten zijn empathisch, zachtaardig en toegankelijk.
• Kieskeurig, pietluttig en snel afgeleid? Een kind is oplettend, scherpzinnig en heeft oog voor detail.
• Koppig, eigenwijs en hardnekkig? De positieve kant is vastberaden, doelgericht en krachtig.

Wat heeft een temperamentvol kind nodig?

Ieder kind heeft basisbehoeften, maar bij temperamentvolle kinderen zorgt het ontbreken van de basisbehoeften voor een veel extremere reactie. Een temperamentvol kind dat honger heeft wil direct eten. Als het dan nog een half uur duurt, dan kan de boel allang ontploft zijn. De belangrijkste behoefte van een temperamentvol kind zijn:

• Verbinding
  Ieder kind wil graag verbinding. Maar een temperamentvol kind heeft er extra veel behoefte aan. Ze hebben ook meer bevestiging nodig dat die verbinding er is.
  * Zorg er daarom voor dat je écht aanwezig bent, niet alleen fysiek.
  * Benoem zo vaak mogelijk dat je blij bent dat je kind er is. ‘Wat fijn om samen een boekje te lezen’. Als je alleen positieve opmerkingen maakt als je kind goed helpt of opruimt, kan een kind het gevoel krijgen dat het eerst iets goeds moet doen voordat je blij bent met zijn aanwezigheid.
  * Zorg voor vaste contactmomenten.
• Controle en voorspelbaarheid
  Kinderen met een sterke wil bepalen het liefst zelf hoe de dingen gaan. Ze willen graag controle over wanneer ze dingen doen.
  * Geef een kind meer keuze mogelijkheden, bijvoorbeeld over de kleding die hij draagt of het beleg wat hij op brood wil.
  * Luister naar hun standpunt. Deze kinderen kunnen zich beter erbij neerleggen als ze merken dat hun mening serieus genomen wordt.
  * Zorg zoveel mogelijk voor een vast ritme, regelmaat en routine. Kondig uitzonderingen op een routine van tevoren aan.
  * Vertel van tevoren precies wat je kind kan verwachten, dit voorkomt grote teleurstellingen met de bijbehorende reacties.
  * Geef een kind de tijd en ruimte om te wennen aan nieuwe of veranderende situaties.
• Ontspanning
  Temperamentvolle kinderen leven intens. Prikkels komen sneller binnen. Daarom is het belangrijk om ze te kunnen herstellen van alle indrukken. Dit kan door voldoende tijd te reserveren voor ontspanning . Combineer ontspanning met verbinding.

Wat vindt een temperamentvol kind lastig?

Sommige dingen zijn voor een temperamentvol kind moeilijk om mee om te gaan. Wees je hier van bewust. Het gaat met name om:

• Prikkels van buitenaf
  De opmerkzaamheid van temperamentvolle kinderen zorgt ervoor dat ze veel waarnemen: harde geluiden, felle lichten, kleding die niet fijn zit, pijn, geuren, kou/warmte en stemmingen van anderen. Wat kan je kind helpen? Accepteer dat hij meer ervaart en erken zijn ervaringen. En vermijd overprikkeling zoveel mogelijk.
  Leer een kind om de prikkels te herkennen en zichzelf te beschermen tegen deze prikkels.
• Macht
  Temperamentvolle kinderen kunnen slecht tegen macht. De manier waarop je je kind benadert, is van grote invloed op de reactie die je krijgt. Met een goede benadering kun je veel weerstand voorkomen. Vermijd machtswoorden (In plaats van moeten, gaan we naar school of opruimen) .
  Wees vriendelijk én duidelijk. Voorkom een toon waarop het lijkt alsof je toestemming vraagt aan je kind. Dus niet: ‘We gaan naar oma, oké?
  Geef zelf het goede voorbeeld. Als je zegt dat je iets gaat doen, doe het zelf dan ook gelijk. Zeg niet dat je naar de winkel gaat terwijl je ondertussen je mail nog even checkt.
  Heel belangrijk, leg uit waarom. ‘Kom, we gaan tandenpoetsen zodat je geen gaatjes krijgt’.
• Overgangen
  Overgangen zijn lastig voor een temperamentvol kind. En dat is niet gek: door zijn opmerkzaamheid en gevoeligheid ervaart hij een overgang intensiever dan een ander kind. Probeer het aantal overgangen te verminderen of te verkleinen door stapjes in te bouwen.
• Afwijzing
  Omdat temperamentvolle kinderen meer verbinding nodig hebben, kunnen ze zich ook eerder afgewezen voelen. Niet elk kind gaat daar op dezelfde manier mee om. Het ene kind zal proberen om toch verbinding te krijgen, de ander zal net doen of het hem niets kan schelen.  Herstel de verbinding direct nadat je boos bent geweest. Leer je kind om de verbinding te herstellen zonder zichzelf weg te cijferen.
• Spannende gebeurtenissen
  Spannende gebeurtenissen kunnen zorgen voor wakker liggen, buikpijn of lastig gedrag.  Besef dat het voor  een kind heel moeilijk is om zich ‘goed’ te gedragen in spannende situaties.