Primaire reflexen zijn de basis voor een goede ontwikkeling van een kind. Ze vormen als het ware een stevige ondergrond waar weer nieuwe ontwikkelingsfases op gebouwd kunnen worden.
Een reflex is een onwillekeurige, automatische beweging als reactie op een prikkel. We hebben verschillende reflexen actief in ons leven, ook wel de levenslange reflexen genoemd. Als we bijvoorbeeld onze vinger branden gaat er een seintje naar de hersenen en is de reactie daarop dat we onze hand zo snel mogelijk terugtrekken!
Verstoorde primaire reflexen kunnen verschillende oorzaken hebben en voor verschillende problemen zorgen.
Primaire reflexen zijn rond het tweede levensjaar veelal volledig in het lichaam geïntegreerd en dus niet meer actief.
Vanaf het prille begin in de baarmoeder zijn er al primaire reflexen die helpen ons brein te ontwikkelen. Een goede ontwikkeling hiervan is van enorm belang voor motoriek, gedrag, communiceren, sociaal en emotioneel welzijn.
Primaire reflexen worden aangestuurd vanuit de hersenstam, het gedeelte van de hersenen dat verantwoordelijk is voor de overleving. Voorbeelden van deze reflexen zijn o.a. het zuigreflex, grijpreflex en schrikreflex. Als primaire reflexen nog actief zijn wordt de hersenstam gestimuleerd en schiet het lichaam in de ‘vecht-vlucht’ stand. We reageren dan vanuit stress en overleving. Bij goed geïntegreerde reflexen geef je een reactie vanuit je prefrontale cortex waar je de informatie verwerkt en analyseert alvorens een reactie te geven.
Wat gebeurt er als een kind zijn reflexen niet of niet goed heeft kunnen integreren?
Wanneer een kind de stevige basis van goed geïntegreerde reflexen mist, is alles wat je er verder op bouwt wankel. Het actieve reflex zal zich altijd opdringen en verstoort zo het normale functioneren. Het kind zal deze reflexen willen onderdrukken of compenseren wat enorm veel energie kost.
Een kind kan overreageren, helemaal niet reageren of ongecontroleerd reageren op zintuiglijke informatie. Veel voorkomende klachten zijn:
moeilijk stilzitten;
struikelen, moeite met evenwicht;
tijdens het schrijven met het hoofd bijna op de tafel liggen;
heeft zijn benen om de stoelpoten geklemd;
is overgevoelig voor labels in kleding, geluid en/of licht;
bijt op z’n pen, nagels of duimt etc;.
plast nog regelmatig in zijn broek;
is “onhandig”, loopt tegen dingen aan, gooit dingen om;
is onzeker, faalangstig;
wordt gepest of pest zelf;
loopt op zijn tenen (letterlijk en figuurlijk);
heeft zijn emoties niet in balans;
klaagt over hoofdpijn tijdens het lezen of tv kijken;
Er zijn verschillende oorzaken waardoor reflexen soms niet of niet goed geïntegreerd zijn? Dit kan komen door:
problemen tijdens de zwangerschap, geboorte en/of na de geboorte, denk daarbij o.a. aan geboorte trauma (vacuumverlossing, tangverlossing) en keizersnede;
emotionele stress van de moeder tijdens de zwangerschap;
onvoldoende juiste beweging in de baby/peuter tijd. Maxi cosi’s, schommelstoelen, autozitjes etc beperken de bewegingen die juist zo nodig zijn voor de ontwikkeling van de hersenen. Maar denk ook aan het veelvuldig en lang tv kijken, gebruik van Ipad en computers wat behalve invloed op de houding ook negatieve invloed heeft op de hersenen die nog in ontwikkeling zijn;
De Moro is een automatische reactie op een plotselinge verandering in zintuiglijke prikkels. Bij een pasgeboren baby herken je dit aan onverwachte beweging of geluiden. Een baby ademt snel in. Zijn vingers, armen en benen spreiden zich. In de bloedbaan komen adrenaline en cortisol vrij. Vervolgens zal de baby zijn armen over zijn borst sluiten, ademt hij uit en begint hard te huilen. Op deze manier roept de baby om hulp.
De Moro ontwikkelt zich in de 9e week na conceptie bij de foetus in de baarmoeder en maakt ons gevoelig voor gevaar. Dit reflex is belangrijk bij de eerste ademhaling na de geboorte. Daarnaast is de moro ook belangrijk in de eerste strek reactie van het lichaam. De baby heeft tenslotte 9 maanden in een gebogen positie in de baarmoeder gezeten.
De Moro reflex hoort geïntegreerd te zijn bij 3à 4 maanden en gaat over in het gewone “volwassen schrik reflex”
Wat gebeurt er bij een actieve moro reflex?
Wanneer bij het kind deze Moro reflex niet geïntegreerd is, zal er telkens een overproductie aan cortisol en adrenaline in het lichaam worden rondgepompt wanneer het kind schrikt. Het kind heeft dan een verhoogde mate van stress in het lichaam. Het kind kan na enige tijd hypergevoelig worden in een of meer zintuigen. Hierdoor zijn deze kinderen snel afgeleid en moe. Het kan zich uiten in storend, onrustig gedrag of juist het tegenovergestelde, het kind trekt zich terug en keert in zichzelf.
Verstoorde primaire reflexen behandelen met ‘reflexintegratie’
Onafhankelijk van leeftijd kunnen reflexen (opnieuw) geïntegreerd of verder geïntegreerd worden. Zo kan de basis voor ons zenuwnetwerk opnieuw aangelegd worden. Aan de hand van een intake en testen kan worden vastgesteld welke reflexen nog niet, niet goed, of nog niet geheel geïntegreerd zijn. De behandeling bestaat uit een reeks bewegingsoefeningen die zowel passief als actief gedaan kunnen worden. Veelal krijgen kinderen oefeningen mee voor thuis welke zo veel mogelijk op speelse wijze worden aangeboden zodat de kinderen het leuk en fijn vinden om te doen.
Door Tini Rademaker, integratief kinder- en jeugdtherapeut bij Kinderpraktijk aan de Dijk te Beusichem (Gelderland) www.kinderpraktijkaandedijk.n
Eén op de tien kinderen heeft last van faalangst! Faalangst bij kinderen is de angst om bij een taak te mislukken. Faalangst ontstaat in situaties waarin een kind door iemand beoordeeld wordt of denkt te worden.
Als hij hetzelfde klusje in zijn eentje doet (zonder publiek), is er vaak niets aan de hand. Kinderen met faalangst zijn bang dat ze door een slechte prestatie de waardering van hun ouders, klasgenoten en leerkrachten verliezen. Ze blokkeren, haken af, gaan nieuwe uitdagingen uit de weg of werken zo hard dat ze zelden nog ontspannen zijn.
Er zijn verschillende soorten faalangst te onderscheiden:
Cognitieve faalangst (En net wist ik het allemaal nog…..)
Deze angst heeft te maken heeft met het leren. Cognitieve faalangst komt voornamelijk voort uit taakopdrachten, die te maken hebben met het schoolse leren. Het gaat hierbij om het oppakken van nieuwe leerstof of het toetsen van stof.
Sociale faalangst (Wat zullen zij wel niet van mij denken….)
Is een angst, die een kind ervaart voor een bepaalde sociale taak staan, zoals de omgang met andere kinderen of docenten.
Motorische faalangst (Op zulke momenten ben ik als ‘verlamd’ …..)
Deze angst heeft te maken heeft met het gebruiken van je lijf (vooral bij gym). De angst om te mislukken zorgt voor een verkrampte houding waardoor een kind dingen niet meer kan.
Herkenning van faalangst bij kinderen
Faalangst herkennen is moeilijk. Kinderen kunnen hun angst goed verbergen door bijvoorbeeld stoer of clownesk gedrag. Door te praten over dit gedrag kun je er achter komen of er faalangst achter zit.
Veel voorkomende uitingen van faalangst zijn:
Clownesk gedrag: met grappen en grollen proberen deze kinderen hun faalangst te verbergen. Dat dit voor anderen af en toe vervelend is, nemen ze op de koop toe.
Stil, teruggetrokken gedrag: deze kinderen zijn heel gesloten en kunnen zich Vaak moeilijk uitdrukken.
Apathisch en droevig gedrag: deze faalangstige kinderen geven toe aan hun lage zelfbeeld. Als ze geen hulp krijgen bij hun taak, vervallen ze in een apathische en droevige houding.
Lichamelijke klachten: deze kinderen krijgen vaak hoofdpijn, maag- of darmklachten (diarree/braken), hartkloppingen of zweten.
Laat zien dat ze niet de enige zijn die last hebben van faalangst en dat dat niet erg is. Het is belangrijk om het niet af te doen als iets geks of abnormaals.
Een kind met faalangst ziet nieuwe dingen vaak iets bedreigends. Het kan hierbij helpen veranderingen of nieuwe dingen geleidelijk aan op te pakken.
Geef het goede voorbeeld: vertel dat jij ook fouten maakt.
Zoek evenwicht tussen negatieve en positieve reacties. Faal angstige kinderen hebben vaak alleen maar aandacht voor negatieve opmerkingen over hun gedrag. Dus geef zoveel mogelijk positieve reactie of een complimenten
Waardeer niet alleen de prestaties, maar vooral de inspanningen van een kind; hard werken voor een zes is lovenswaardiger dan op je sloffen een acht halen.
Niemand is perfect. Laat voelen dat een kind fouten mag maken, ook thuis.
Laat een kind veel taakjes uitvoeren die het aankan (torens bouwen, boterhammen smeren) en geef positieve reacties. Succes helpt hen geloven in zichzelf.
Stem je verwachtingen af op de capaciteiten van een kind. Wie voortdurend boven zijn mogelijkheden moet presteren en daarom faalt, raakt gedemotiveerd.
Los vragen en problemen van een kind niet meteen zelf op. Leer een kind vooral hoe het zijn probleem zelf kan oplossen.
Vergelijk de prestaties van een kind niet met dat van broers of andere kinderen.
Zorg voor een goede inspanning-ontspanning-balans.
Tegenwoordig is de term dyslexie gelukkig bij veel mensen bekend. Ongeveer 3 tot 5 procent van de kinderen heeft een vorm van dyslexie. Dit uit zich veelal in moeite met het lezen en schrijven van woorden. Naast deze problemen op het gebied van taal zijn er echter nog meer problemen die voortvloeien uit dyslexie. Welke dyslexie problemen ervaart een kind?
Dyslexie heeft niet alleen invloed op het leren van talen, maar ook voor andere vakken waar veel lezen aan te pas komt, ondervindt een kind hier hinder van. Dyslexie problemen gaan verder. Denk bijvoorbeeld aan geschiedenis, rekenen en het verwerken van instructies van de leerkracht. Kinderen met dyslexie moeten, in vergelijking met hun klasgenoten met eenzelfde intelligentie, onevenredig veel energie in steken in deze vakken, waar lezen een belangrijk onderdeel van uitmaken.
Dyslexie kan een grote invloed hebben op een kind en zijn omgeving. Naast leesproblemen komen vaak sociaal-emotionele problemen voor. Leren lezen en schrijven is voor kinderen vaak belangrijk. Als dit niet goed gaat, schaadt dit het zelfvertrouwen van een kind.
Dyslexie kan het gevoel van eigenwaarde bij een kind zwaar ondermijnen. Het kan tot frustraties leiden als het kind voldoende intelligent is maar het technisch lezen niet onder de knie krijgt, terwijl het bij klasgenootjes probleemloos lijkt te verlopen. Ook kunnen motivatieproblemen ontstaan waardoor kinderen geen zin meer hebben om het lezen te blijven oefenen, terwijl zij juist extra oefening nodig hebben om een minimaal leesniveau te halen.
Dyslexie problemen gaan verder
Klachten die verband houden met dyslexie zijn:
Onvoldoende motivatie
Zeker wanneer er nog geen diagnose is gesteld kan een kind allerlei redenen bedenken waarom het lezen en spellen niet lukt. Het vele oefenen zonder veel resultaat kan voor demotivatie zorgen.
Lichamelijke klachten
Een kind kan klagen over buikpijn of hoofdpijn. De inspanning die een kind op school moet leveren kan zo zwaar zijn dat dit zich uit in lichamelijke klachten. Of een kind probeert hiermee (onbewust) de aandacht van de lees- en spellingproblemen af te leiden.
Faalangst
De kans bestaat dat een kind faalangst ontwikkelt, de angst om te falen of tekort te schieten, de angst om niet aan bepaalde verwachtingen te kunnen voldoen.
Onzekerheid
Dyslexie kan maken dat een kind onzeker is over zijn eigen kunnen. Er is zeker geen reden toe, wat kinderen met dyslexie beschikken over veel mooi kwaliteiten. De nadruk ligt echter vaak op zaken waar ze minder goed in zijn. Wat onzekerheid met zich mee kan brengen.
Het is goed je te realiseren dat dyslexie meer is dan een lees probleem. Maar wist je dat het terug te brengen is tot twee kernproblemen.
Als een kind minder goede resultaten haalt op school, is dit op zich helemaal niet erg. Er kunnen echter verschillende oorzaken zijn waarom een kind minder presteert. Het kan natuurlijk zo zijn dat je een kind toch wat overschat. Of dat een leerprobleem er voor zorgt dat hij meer moeite heeft met de te leren stof. Een andere mogelijkheid is onderpresteren!
Nu wil elke ouder natuurlijk graag geloven dat als zijn kind minder goede resultaten haalt dat er sprake is van onderpresteren. Onze eigen kinderen vinden we over het algemeen toch vaak heel pienter en creatief. Wanneer is er sprake van onderpresteren en wat kun je hier aandoen?
Soorten onderpresteerders
Er kan onderscheid worden gemaakt in twee soorten van onderpresteren:
Relatief onderpresteren
Een kind doet het minder goed dan van hem zou mogen worden verwacht, gezien zijn capaciteit. Hij valt niet zo erg op, omdat hij gemiddeld presteert ten opzicht van klasgenoten.
Absoluut onderpresteren
Een kind doet het minder dan “normaal” is voor zijn leeftijd. Dit zie je vaak bij kinderen die het om de één of andere reden opgeven of de motivatie niet (meer) hebben om te laten zien wat ze kunnen.
Het is goed om je te realiseren dat onderpresteren géén privilege is van hoogbegaafden, elk kind kan onderpresteren.
Waarom presteert een kind minder dan hij werkelijk kan?
Onderpresteren is een probleem dat je niet even makkelijk en snel kunt oplossen. Onderpresteren begint vaak al op jonge leeftijd. Zo zijn hoogbegaafden vaak gewend om zich aan te passen aan hun omgeving. Dit kan een patroon worden wat je niet gemakkelijk doorbreekt.
Verschillende oorzaken waarom kinderen gaan onderpresteren zijn:
Aanpassingsgedrag, als een kind niet wil opvallen tussen zijn klasgenoten, dan kan onderpresteren als verdedigingsmechanisme ingezet worden. Dit doet hij om geen uitzondering te zijn en geaccepteerd te worden door de groep.
Gebrek aan faalervaringen, hierdoor ontwikkelt een kind geen doorzettingsvermogen of raakt in paniek als iets niet in één keer goed gaat.
Gebrek aan uitdaging, bijvoorbeeld als een kind lange tijd onder zijn niveau werkt. Hij raakt hierdoor verveeld.
Gebrek aan motivatie, bijvoorbeeld als gevolg van te weinig uitdaging in de opdrachten
Gevolgen van onderpresteren
Vaak krijgen onderpresteerders een verkeerd of negatief zelfbeeld. Een kind ervaart dat het niet aan de verwachtingen voldoet. Hij voelt zich een kneus of mislukkeling, omdat hij anderen teleurstelt. Als het zelfbeeld niet verbetert kan een kind depressief, angstig of faalangstig worden.
Wat te doen bij een vermoeden van onderpresteren.
De basis voor de oplossing is een goede relatie tussen ouder, kind en leerkracht. Zorg ervoor dat een kind zich gewaardeerd voelt, voelt dat hij er mag zijn en dat hij er toe doet. Zowel thuis als op school.
Leg uit waarom hij iets moeten leren;
Bied een kind verrijkingsstof aan. Dit kan een vreemde taal zijn. Een kind moet (weer) leren leren;
Leer een kind denken, bijvoorbeeld door iets van denksport of programmeer les;
ADHD bij kinderen is moeilijk te beheren en nog moeilijker uit te leggen. In dit blog zeven ervaringen van ouders, soms vermoeiende, soms inspirerende, die ze graag met andere mensen zouden willen delen.
1. ADHD bij kinderen is onzichtbaar, maar bestaat echt
“Ik wil, net als veel andere ouders, graag dat aandachtstekortstoornis ( ADD of ADHD ) wordt geaccepteerd als een echte diagnose, in plaats van een excuus om lui te zijn of om speciale behandeling te vragen. Wanneer mijn kind een opdracht inlevert met onbeantwoorde vragen, is het niet omdat ze opzettelijk zijn overgeslagen, maar omdat die vragen ongezien zijn gebleven (net als ADHD zelf)”
2. Mijn kind kan niet alleen maar ‘harder proberen’
“Ik wou dat de wereld wist dat ADHD neurologisch is. Het is niet gedragsmatig. En het is niet alleen een kwestie van harder proberen. Je zou een blinde nooit vragen om alleen maar harder te turen. Stop met denken dat mijn kind gewoon harder moet proberen. Hij doet zijn best – veel harder dan de meeste kinderen!”
“ADHD is geen keuze. Als mijn zoon ‘harder zou kunnen proberen’, zou hij dat doen!”
3. De vereiste inspanning om te ‘passen’ is enorm
“Ik wou dat mensen de kracht van kinderen met ADHD konden begrijpen. Ze hebben niet alleen een constant feest in hun hoofd, maar ze moeten proberen dat feest te negeren en zich als anderen te gedragen, zodat ze niet als ‘ vervelende kinderen ‘ worden gezien”
4. Verandering gebeurt wanneer je je op sterke punten concentreert
“Het is soms gemakkelijk, om ons te concentreren op de zwakke punten van kinderen. Als we ons leren concentreren op de sterke punten van kinderen met adhd – de dingen die ze goed doen en waar ze echt goed in zijn – kunnen ons helpen meer begrip te krijgen als ze extra hulp nodig hebben met andere dingen. Het zorgt er ook voor dat kinderen zich goed, gewaardeerd en getalenteerd voelen! ”
“Ik heb geprobeerd mijn zoon te leren dat een brein dat anders is bedraad een geschenk is en iets om trots op te zijn. Zoveel van de meest briljante geesten in de geschiedenis hadden kenmerken die verband houden met ADHD, en het was omdat die mensen anders konden denken dat ze dingen hebben bereikt. “
5. De keuze voor medicatie is niet makkelijk
“Ik wou dat de wereld wist dat het voor veel ouders niet eenvoudig was om te beslissen of ze medicijnen moesten gebruiken. Er is een overweldigende schuldgevoel aan die beslissing verbonden, ongeacht je keuze. Je begrijpt het niet tenzij je zelf een kind met ADHD hebt.”
“Als persoon die voorheen tegen medicatie was, zou ik graag willen dat mensen weten dat medicatie niet altijd de eerste keuze van een ouder is. Je kunt praten over de dingen die je ‘nooit zou doen’, maar totdat je zelf met die situatie wordt geconfronteerd, weet je niet wat je zult doen. Wanneer je kind zich ellendig voelt en medicatie – in combinatie met therapie en voeding- hem kan helpen, kun je medicatie niet langer als optie uitsluiten. “
6. Slecht zelfbeeld is een nare bijwerking van ADHD
“Ik wou dat de wereld wist dat kinderen met ADHD goed willen zijn. Wanneer dit niet lukt, maakt ze dit van streek en ontwikkelen soms faalangst. Ze hebben het gevoel dat ze dingen niet kunnen doen vanwege hun eerdere teleurstellingen en dat vermindert hun zelfrespect verder. We moeten ze allemaal eraan herinneren dat ze het kunnen! “
“Ik wou dat meer mensen begrepen dat mijn kinderen lief en grappig zijn en willen passen. Ik wou dat meer mensen konden zien dat de ADHD-superkrachten die ze bezitten, worden gedempt door de herinneringen aan hun fouten en dat ze het vertrouwen kunnen verliezen door constante niet voldoen. Ze willen dat hun leven net zo gemakkelijk is als dat van hun vrienden, maar ze zien zichzelf voortdurend tekortschieten, ook al werken ze harder dan iedereen om hen heen. Blijf kinderen positief stimuleren, zodat ze niet opgeven. “
7. We profiteren er allemaal van wanneer kinderen leren hun ADHD-krachten te benutten
“Onbegrip over ADHD is veel schadelijker dan ADHD-symptomen ooit kunnen zijn. Ik wou dat de wereld wist dat dezelfde eigenschappen waar mijn kind vaak negatieve reacties op ontvangt, ook een positieve kant heeft, de keerzijde van de medaille die ADHD wordt genoemd. Kinderen met ADHD geven niet snel op, zijn gedreven en out of de box denkers. Hun veerkracht en nieuwsgierigheid kunnen de maatschappij een hoop goeds brengen.”
