Bij stress denk je snel aan volwassenen die de werkdruk niet aankunnen. Maar ook kinderen kunnen stress ervaren. Een probleem wat vaak wordt onderschat. Uit een onderzoek van psychologe Francine Jellesma blijkt dat één op de vier kinderen lichamelijke klachten heeft en dat deze klachten in negen van de tien gevallen veroorzaakt worden door psychologische stress. Stress bij kinderen met leerproblemen komt veelvuldig voor.
Wat is stress?
Stress betekent niets anders dan spanning of druk. Stress is niet per definitie ongezond. Je hebt een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Iemand die last heeft van stress, kan zich niet meer goed ontspannen.
Stress is de spanning die iemand ervaart als hij zich bedreigd of uitgedaagd voelt en voelt dat het evenwicht tussen draagkracht en draaglast op het punt staat verstoort te raken. Stress wordt een probleem en ongezond als deze te lang duurt of chronisch en te hevig is. Je kunt dan niet herstellen.
Een stressreactie?
Als een kind stress ervaart, gebeurt er van alles in zijn lichaam. Iedereen reageert hetzelfde op stress. Dit patroon wordt de stressreactie genoemd. Het is een aangeboren reactie en word veroorzaakt door allerlei stressoren (prikkels of gebeurtenissen die stress veroorzaken). Bijvoorbeeld door: angst, harde geluiden, extreme temperaturen etc.
Stress heeft effect op het deel van het zenuwstelstel dat zorgt voor dat de ademhaling, de spijsvertering, de bloedsomloop, de hartslag en de blaasspier allemaal goed werkt.
De stressreactie bestaat uit de shockreactie en een tegenreactie. De shockreactie zorgt ervoor dat je direct levensbedreigende situaties het hoofd kunt bieden. Je lichaam wordt in een paar seconde klaargemaakt om te vechten tegen of te vluchten voor het gevaar:
Soms schrik je zo dat je niets meer kunt doen en bevriest. De shockreactie vraagt veel energie en dit kun je maar een paar uur volhouden. De tegenreactie, die tegelijk op gang komt met de shockreactie, zorgt ervoor dat je de stress op langere termijn aankunt.
Als stress te lang blijft aanhouden, raakt het lichaam uitgeput. Als er teveel stresshormonen te lang in je lichaam aanwezig zijn, is dit schadelijk voor je organen en lichamelijke processen. Je kunt niet meer herstellen en er ontstaan allerlei klachten.
Stress bij leerproblemen
Stress bij kinderen met leerproblemen komt helaas vaak voor. Als een kind veel moeite heeft met lezen, zal het lezen iedere dag spanning met zich mee brengen. Een kind snapt het niet, wordt onzeker, voelt zich ‘bedreigd’ en het vecht- of vluchtmechanisme komt op gang.
Dit mechanisme zorgt ervoor dat je snel kunt handelen. Het denkvermogen wordt even op een laag pitje gezet. (nadenken over wat je moet doen als je oog in oog staat met een hongerige leeuw kost je waarschijnlijk je leven…) Dit betekent dat als je gestresst raakt door de rekenles je dus minder goed kunt nadenken! En juist als je iets niet snapt, is goed kunnen nadenken erg belangrijk. Doordat een kind door de stressreactie niet goed kan nadenken, volgt er waarschijnlijk weer een ‘mislukking’ en is de cirkel rond .
Een leerprobleem kan voor veel spanning zorgen. Voor zoveel spanning dat het een bedreiging wordt voor een kind en het vecht- of vluchtmechanisme op gang komt! Het lichaam maakt zich klaar om te vechten of te vluchten en goed nadenken is dan heel lastig. En vooral dit laatste is natuurlijk heel vervelend als je een moeilijke opdracht moet maken.
Ontspannen is belangrijk
Als je ontspant, is een deel van zenuwstelsel actief, dat ervoor zorgt dat je lichaam herstelt en je weer energie krijgt. Stresshormonen nemen af en je kunt ook weer beter nadenken! Voor kinderen die stress ervaren is ontspanning dus ontzettend belangrijk.
Ontspannen kan op verschillende manieren, even tekenen, naar rustige (klassieke) muziek luisteren, ontspanningsoefeningen. Door te ontspannen geef je je lichaam de kans om te herstellen. Ontspanning zorgt er ook voor dat je rustig en kalm kunt blijven in situaties die dit vragen. Bijvoorbeeld tijdens toetsen of belangrijke gesprekken.
Hoe kun je stress herkennen?
Als je stress ervaart, zal je lichaam zich klaar maken om te vechten of te vluchten. Je kunt deze reactie herkennen aan:
- Een verhoogde hartslag
- Vochtige en koude handen en voeten (het zweet breekt je uit)
- Aangespannen spieren
- Bevende armen en benen
- Een hoge en snelle ademhaling (borstademhaling)
- Spanning en kriebels in maag en buik
- Koude rillingen
Als er te lang stress wordt ervaren, treden vaak de lichamelijke klachten als hoofdpijn, buikpijn, moeheid of problemen met slapen. Wanneer een kind gestrest is verandert zijn gedrag. Veel voorkomende gedragsveranderingen bij kinderen zijn:
- Dingen uit de weg gaan
- Zichzelf terugtrekken
- Agressief gedrag
- Te veel of juist te weinig eten
- Heel druk worden
- Snel geëmotioneerd raken en snel huilen
- Vermindering van concentratie
- Kinderen kunnen zich jonger gaan gedragen dan ze zijn
- Weer duimen of nagelbijten
- Bedplassen
- Angstig zijn en in paniek raken
- Geprikkeld zijn
- Neerslachtig zijn
- Boos of kwaad zijn
- Droevig zijn
bron: wijzeroverdebasisschool
