Een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit is een verwarrende, tegenstrijdige, inconsistente en frustrerende aandoening. Het is overweldigend voor kinderen die er elke dag mee leven. De vraag is of je het wel een aandoening moet noemen. Dit suggereert immers dat er iets niet goed werkt. Het zenuwstelsel van kinderen met ADHD is bijzonder omdat het aandacht en emoties op andere manieren reguleert dan het zenuwstelsel van iemand zonder een ADHD brein.
De term ADHD, Attention Deficit Hyperactivity Disorder of wel aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit klopt eigenlijk niet. Veelal is het tegenovergestelde waar. Waarom iets een stoornis noemen als het veel positieve dingen oplevert. ADHD is geen beschadigd of defect zenuwstelsel. Het is een zenuwstelsel dat goed werkt, volgens zijn eigen regels.
Ondanks de associatie van ADHD met leerstoornissen, hebben de meeste mensen met een ADHD-zenuwstelsel een significant hoger dan gemiddeld IQ. Ze gebruiken dat hogere IQ ook op andere manieren dan “gewone” mensen. Ze zijn in staat oplossingen te zien voor (complexe) problemen die andere niet zien. De overgrote meerderheid van volwassenen met een ADHD-zenuwstelsel is niet openlijk hyperactief. Ze zijn intern hyperactief.
Mensen met ADHD hebben geen gebrek aan aandacht. Ze besteden juist teveel aandacht aan alles. De meeste mensen met ADHD zonder medicatie hebben vier of vijf dingen tegelijk in hun hoofd. Het kenmerk van het ADHD-zenuwstelsel is geen aandacht tekort, maar inconsistente aandacht.
De ADHD zone
Iedereen met ADHD weet dat ze minstens vier of vijf keer per dag ‘in de zone kunnen komen’. Wanneer ze zich in deze zone bevinden, hebben ze geen beperkingen, of last van verstoorde executieve functies die ze mogelijk hadden voordat ze de zone betraden. Kinderen met ADHD weten (of zouden moeten weten) dat ze slim zijn, maar ze weten nooit zeker of hun capaciteiten goed kunnen benutten wanneer ze ze nodig hebben. Het feit dat symptomen en beperkingen de hele dag door komen en gaan, is kenmerkend van ADHD, dit maakt het frustrerend.
Mensen met ADHD komen voornamelijk “in de zone” door geïnteresseerd of geïntrigeerd te zijn in wat ze doen.
Ze komen in de zone wanneer ze worden uitgedaagd of in een competitieve omgeving terecht komen. Soms trekt iets onbekends of nieuws hun aandacht. Nieuwigheid is echter van korte duur en na een tijdje is alles oud.
Mensen met een ADHD brein krijgen beter toegang tot hun capaciteiten wanneer een taak urgent is – bijvoorbeeld een do-or-die-deadline. Dit is de reden waarom uitstelgedrag veel voorkomt bij kinderen met ADHD. Ze willen hun werk gedaan krijgen, maar kunnen pas beginnen als de taak interessant, uitdagend of urgent wordt.
Hoe de rest van de wereld functioneert
De 90 procent van de niet-ADHD-mensen in de wereld wordt ‘neurotypisch’ genoemd. Het is niet dat ze “normaal” of beter zijn. De werking van hun brein en gedrag is meer geaccepteerd en algemeen onderschreven door de wereld. Voor deze kinderen is het nuttig om geïnteresseerd te zijn in een taak of uitgedaagd te zijn. Of de taak nieuw of urgent is, is voor hen geen voorwaarde om het te doen.
De “gewone” mens gebruikt drie verschillende factoren om te beslissen wat ze moeten doen, hoe ze met iets aan de slag moeten gaan en het af moeten maken.
- het concept van belang (ze vinden dat ze het voor elkaar moeten krijgen).
- secundair belang – ze worden gemotiveerd door het feit dat hun ouders, leerkracht, baas of iemand die ze respecteren, denkt dat het belangrijk is om de taak aan te pakken en te voltooien.
- het concept van beloningen voor het uitvoeren van een taak en gevolgen en straffen voor het niet doen ervan.
Een kind met ADHD heeft vrijwel nooit het idee van belangrijkheid of beloningen kunnen gebruiken om een taak te starten en uit te voeren. Ze weten wat belangrijk is, ze houden van beloningen en houden niet van straf. Maar voor hen zijn de dingen die een groot deel van de mensen aansporen in beweging te komen, geen motivatie om te beginnen aan iets.
Het onvermogen om belang en beloningen te gebruiken om gemotiveerd te raken, heeft een levenslange impact op het leven van iemand met ADHD.
Hoe kun je kiezen tussen meerdere opties als je de begrippen belangrijkheid en (financiële) beloningen niet kan gebruiken om gemotiveerd te raken?
Hoe kun je belangrijke beslissingen nemen als de begrippen belangrijkheid en beloning niet behulpzaam zijn bij het nemen van een beslissing, noch als motivatie om iets te doen?
Gedragstherapie en een ADHD brein
Dit verklaart waarom geen van de cognitieve en gedragstherapieën die worden gebruikt om ADHD-symptomen te beheersen een blijvend voordeel hebben. Veel onderzoekers beschouwen ADHD als een gevolg van een defect of op een tekort gebaseerd zenuwstelsel. Het brein van iemand met ADHD werkt perfect, volgens zijn eigen regels. Helaas werkt het niet volgens de regels of technieken die in een neurotypische wereld worden aangeleerd en aangemoedigd. Dit is dan ook waarom:
- Kinderen met ADHD niet passen in het standaard schoolsysteem, dat is gebouwd op het herhalen van wat iemand anders belangrijk en relevant vindt.
- Het kiezen tussen alternatieven voor kinderen met ADHD moeilijk is, omdat alles hetzelfde gebrek aan belang heeft. Voor hen zien alle alternatieven er hetzelfde uit.
- ADHD vaak samen gaat met ongeorganiseerd zijn. Bijna elk organisatiesysteem, is gebouwd op twee principes – prioriteitstelling en tijdbeheer – waar iemand met ADHD niet goed in is.
- Mensen met ADHD niet gedij en in de standaardbaan waarbij mensen worden betaald om te werken aan wat iemand anders (namelijk de baas) belangrijk vindt.
Probeer kinderen met ADHD niet te veranderen
Omdat kinderen met ADHD problemen ondervinden op school of daarbuiten wordt vaak hulp of ondersteuning gezocht. Met als doel om beter mee te kunnen komen en te voldoen aan de algemene verwachtingen die de maatschappij stelt aan kinderen. Er wordt als het ware geprobeerd kinderen te veranderen. Veel energie gaat naar het aanleren van vaardigheden waar ze nooit in zullen uitblinken. Het is belangrijk om vroeg in te grijpen en een kind met ADHD inzicht te geven in hoe hij in elkaar zit. Anders, maar niet minder! Voordat een kind gefrustreerd en gedemotiveerd raakt.
Medicatie of voeding kan een kind helpen dingen voor elkaar te krijgen. Het onderdrukt tijdelijk de impulsiviteit en helpt bij de concentratie. Dit is echter niet voldoende. Een kind kan zich met de juiste medicatie beter concentreren en de taken doen die van hem verwacht worden. Maar dit alles gaat nog steeds uit van de benadering die niet past bij zijn brein.
Om beter te functioneren en zelfverzekerd door het leven te kunnen is het belangrijk dat een kind zichzelf beter leert kennen. Het ontdekken van zijn eigen gebruiksaanwijzing
Wat wel doen bij kinderen met een ADHD brein
Een “ADHD-gebruikershandleiding” moet gebaseerd zijn op huidige successen. Hoe kom je nu in de zone? Onder welke omstandigheden slaagt en gedijt een kind? In plaats van je te concentreren op waar je tekortschiet, moet je bepalen hoe je in de zone komt en op opmerkelijke niveaus functioneert.
Laat een kind een maand lang bij houden wanneer het in de zone komt. Dit kan door dit op te schrijven in een boekje of in te spreken op de dictafoon van de telefoon.
Wanneer ze bezig waren met iets wat ze echt interessant vonden, of juist een specifieke taak of situatie. Of stimuleert het competitief element juist?
Aan het einde van de maand hebben de meeste kinderen 30 of 40 verschillende technieken verzameld waarvan ze weten dat ze voor hen werken. Als ze worden gevraagd om te presteren en betrokken te raken, begrijpen ze nu hoe hun zenuwstelsel werkt en welke technieken nuttig zijn.
Deze aanpak probeert niet om mensen met een ADHD zenuwstelsel te veranderen in neurotypische mensen, maar geeft levenslange hulp omdat het voortbouwt op hun sterke punten.
bron: ADDitude
