Eén op de tien kinderen heeft last van faalangst! Faalangst bij kinderen is de angst om bij een taak te mislukken. Faalangst ontstaat in situaties waarin een kind door iemand beoordeeld wordt of denkt te worden.
Als hij hetzelfde klusje in zijn eentje doet (zonder publiek), is er vaak niets aan de hand. Kinderen met faalangst zijn bang dat ze door een slechte prestatie de waardering van hun ouders, klasgenoten en leerkrachten verliezen. Ze blokkeren, haken af, gaan nieuwe uitdagingen uit de weg of werken zo hard dat ze zelden nog ontspannen zijn.
Er zijn verschillende soorten faalangst te onderscheiden:
Cognitieve faalangst (En net wist ik het allemaal nog…..)
Deze angst heeft te maken heeft met het leren. Cognitieve faalangst komt voornamelijk voort uit taakopdrachten, die te maken hebben met het schoolse leren. Het gaat hierbij om het oppakken van nieuwe leerstof of het toetsen van stof.
Sociale faalangst (Wat zullen zij wel niet van mij denken….)
Is een angst, die een kind ervaart voor een bepaalde sociale taak staan, zoals de omgang met andere kinderen of docenten.
Motorische faalangst (Op zulke momenten ben ik als ‘verlamd’ …..)
Deze angst heeft te maken heeft met het gebruiken van je lijf (vooral bij gym). De angst om te mislukken zorgt voor een verkrampte houding waardoor een kind dingen niet meer kan.
Herkenning van faalangst bij kinderen
Faalangst herkennen is moeilijk. Kinderen kunnen hun angst goed verbergen door bijvoorbeeld stoer of clownesk gedrag. Door te praten over dit gedrag kun je er achter komen of er faalangst achter zit.
Veel voorkomende uitingen van faalangst zijn:
Clownesk gedrag: met grappen en grollen proberen deze kinderen hun faalangst te verbergen. Dat dit voor anderen af en toe vervelend is, nemen ze op de koop toe.
Stil, teruggetrokken gedrag: deze kinderen zijn heel gesloten en kunnen zich Vaak moeilijk uitdrukken.
Apathisch en droevig gedrag: deze faalangstige kinderen geven toe aan hun lage zelfbeeld. Als ze geen hulp krijgen bij hun taak, vervallen ze in een apathische en droevige houding.
Lichamelijke klachten: deze kinderen krijgen vaak hoofdpijn, maag- of darmklachten (diarree/braken), hartkloppingen of zweten.
Laat zien dat ze niet de enige zijn die last hebben van faalangst en dat dat niet erg is. Het is belangrijk om het niet af te doen als iets geks of abnormaals.
Een kind met faalangst ziet nieuwe dingen vaak iets bedreigends. Het kan hierbij helpen veranderingen of nieuwe dingen geleidelijk aan op te pakken.
Geef het goede voorbeeld: vertel dat jij ook fouten maakt.
Zoek evenwicht tussen negatieve en positieve reacties. Faal angstige kinderen hebben vaak alleen maar aandacht voor negatieve opmerkingen over hun gedrag. Dus geef zoveel mogelijk positieve reactie of een complimenten
Waardeer niet alleen de prestaties, maar vooral de inspanningen van een kind; hard werken voor een zes is lovenswaardiger dan op je sloffen een acht halen.
Niemand is perfect. Laat voelen dat een kind fouten mag maken, ook thuis.
Laat een kind veel taakjes uitvoeren die het aankan (torens bouwen, boterhammen smeren) en geef positieve reacties. Succes helpt hen geloven in zichzelf.
Stem je verwachtingen af op de capaciteiten van een kind. Wie voortdurend boven zijn mogelijkheden moet presteren en daarom faalt, raakt gedemotiveerd.
Los vragen en problemen van een kind niet meteen zelf op. Leer een kind vooral hoe het zijn probleem zelf kan oplossen.
Vergelijk de prestaties van een kind niet met dat van broers of andere kinderen.
Zorg voor een goede inspanning-ontspanning-balans.
Je kind komt steeds vaker boos, verdrietig of moe uit school. Je vraagt hoe het was op school en krijgt als antwoord: saai of stom. De resultaten van je kind vallen wat tegen en hij vertoont teruggetrokken of juist explosief gedrag. Mogelijk is een kind overprikkeld!
Wat is er aan de hand? Mogelijk is je kind in meer of mindere mate hooggevoelig. Hooggevoelige kinderen horen, zien en voelen veel meer dan andere kinderen. Ze denken hier diep en associërend over na, beleven indrukken zeer intens. Daarnaast hebben ze een voorkeur voor visuele informatieverwerking. Veel van deze kinderen worden vaak onterecht gediagnosticeerd met gedragsstoornissen als AD(H)D en PDD-Nos.
Hooggevoelige kinderen staan op school vaak onder druk. Het is rumoerig in de klas en er gebeurt van alles. Deze prikkels komen allemaal binnen en ze hebben geen idee hoe ze de vele prikkels kunnen filteren. Met als gevolg dat een kind overprikkeld raakt. Daarnaast worden er van een kind ook bepaalde resultaten verwacht.
Tips om een overprikkeld kinderen te helpen:
Zorg ervoor dat een kind een eigen veilige omgeving heeft waarin het zich kan terugtrekken. Een plek waar hij in alle rust kan bijkomen en alle emoties onbeperkt tot uiting kunnen komen. Laat een kind ook echt even met rust. De grootste spanning wordt zo minder en een kind is daarna beter in staat om zijn gevoelens onder worden te brengen.
Wordt niet boos, een kind raakt hierdoor nog meer van streek. Met als mogelijk gevolg dat een kind zich nog meer gaat afsluiten en je er nog moeilijker achter komt wat er in hem omgaat.
Wees begripvol. Haal ervaringen van jezelf erbij om op die manier duidelijk te maken dat jij daar ook mee hebt gezeten en dat je die situatie ook heel moeilijk vond. Kinderen zijn vaak heel verbaasd dat jij dit ook hebt mee gemaakt. Veelal maakt dit het makkelijker voor een kind om te praten over wat hij voelt. De tips die je vervolgens geeft komen nu beter binnen.
Praat met de leerkrachtom zo de juiste basisvoorwaarde in de klas te kunnen creëren, bijvoorbeeld juiste plek in de klas, extra ontspanningsmoment. Een (hooggevoelig) kind dat zich veilig en op zijn plekt voelt durft zichzelf te zijn en zijn talent te uiten en zal over het algemeen minder “probleem” gedrag vertonen.
Praat met een kind. Ga aan het eind van de dag even bij een kind in bed liggen en vraag naar de leuke en minder leuke dingen van die er die dag. Hierdoor kun je uitbarstingen door opgekropte frustraties en emoties een stapje voor zijn.
Tot zestig jaar geleden moesten kinderen die van nature linkshandig waren op school rechts leren schrijven. Linkshandigheid werd gezien als een gebrek. Ook werd het geassocieerd met boosaardigheid, hekserij en de duivel. Tegenwoordig is het gelukkig toegestaan om met je linkerhand te schrijven. Maar een feit is wel dat het voor linkshandige kinderen soms behoorlijk lastig is in een maatschappij die vooral is ingericht op de rechtshandige mens.
Minderheid van de mens is linkshandig
Zo’n 10 tot 15 procent van de mensen is links, ongeacht welke culturele achtergrond ze hebben. Dit percentage is door de jaren heen niet veranderd. Een goede verklaring hiervoor is niet te vinden. Linkshandigheid is voor een deel toeval en voor een deel genetisch bepaald. Twee linkshandige ouders hebben ongeveer 25 procent kans om een linkshandig kind te krijgen.
Omdat de hersenen kruislinks werken, betekent dit dat de rechter hersenhelft de linkerkant van het lichaam bestuurt en vice versa. Bij een linkshandige is dus de rechter hersenhelft beter ontwikkeld. Hierdoor komt bij linkshandigen vaker dyslexie voor.
De wereld is voor ingericht op rechtshandige mensen, denk aan scharen, controllers voor videogames, ringbandmappen, leuke plaatjes op een mok die je niet kunt zien als je drinkt. Toch heeft linkshandig zijn zo zijn voordelen.
Linkshandige kinderen zijn vaker natuurlijke leiders
Omdat vrijwel alle apparaten gemaakt worden voor rechtshandigen, hebben linkshandigen veel ongemakken waar ze tegenaan lopen. Dit vraagt om een flexibel opstellen en continu aanpassen. Wetenschappers zijn daarom van mening dat linkshandigen van nature out of the box denken. Dit maakt hen de ideale kandidaat voor hogere en leidinggevende functies. Bekende succesvolle ondernemers en miljoenairs die linkshandig zijn, zijn Steve Jobs, Oprah Winfrey, Mark Zuckerberg, Bill Gates en Barack Obama.
Meer creativiteit
Linkshandige kinderen zijn creatiever, omdat ze in staat zijn om out of de box te denken. Dat houdt in dat ze in staat zijn om veel verschillende ideeën te bedenken en tot meerdere mogelijke oplossingen te komen. Er zijn veel linkshandige kunstenaars, muzikanten en schrijvers, denk aan Michelangelo, Raphael, Leonardo da Vinci, Renoir.
Grote intelligentie
Mensen die linkshandige zijn hebben snellere en nauwkeurigere ruimtelijke vaardigheden, grotere mentale flexibiliteit en een krachtiger geheugen. Bij mensen met een linkshandige voorkeur is de rechterhersenhelft (gemiddeld gezien) beter ontwikkeld dan bij rechtshandigen, waardoor ze onder andere meer ruimtelijk inzicht hebben. Daarnaast is het corpus callosum (de hersenbalk) bij linkshandigen groter, wat volgens onderzoekers zorgt voor een betere connectie tussen de twee hersenhelften. Hierdoor kunnen ze over het algemeen sneller en beter informatie verwerken dan rechtshandigen.
Deze beter ontwikkelde hersenbalk, heeft mogelijk ook te maken met het feit dat linkshandigen moeten leren leven in een wereld waarin alles voor rechtshandigen gemaakt is. Hierdoor worden ze regelmatig gedwongen beide handen te gebruiken, tegen hun linkshandige voorkeur in.
Linkshandige mensen gebruiken hun rechterhand vaker dan rechtshandige mensen hun linkerhand gebruiken. Met als bijkomende voordeel dat je je muis kunt gebruiken en tegelijk iets kunt opschrijven. Maar vijftig procent van de linkshandigen gebruikt bijvoorbeeld een computermuis met hun linkerhand.
De oplossingsgerichtheid van linkshandige kinderen
Omdat linkshandige kinderen gedwongen worden zich aan te passen in een rechtshandige wereld, zijn ze vaak oplossingsgerichter. De wereld is ingericht op de rechtshandige meerderheid, waardoor linkshandige personen op jonge leeftijd manieren moeten vinden om te kunnen meedraaien in de rechtshandige wereld. Denk aan het gebruik van scharen, ringbanden die in de weg zitten bij het schrijven. Linkshandige kinderen leren hier op den duur mee omgaan. Dit betekent dat zij gedwongen worden om naar oplossingen te zoeken en deze ook vinden.
De puberteit van je kind is voor jou als ouders soms best een pittige periode. Stemmingswisselingen, moeite met autoriteit en gezag. Kinderen die zich meer los willen maken van ouders, nieuwe dingen proberen en daarbij soms bewust risico’s en grenzen opzoeken. Je vind het misschien niet leuk, maar het hoort helaas bij pubers opvoeden.
Hoe kun je ervoor zorgen dat het toch gezellig blijft in huis en je een goede band houd met je puber. Wat moet je dan vooral laten en wat kun je doen?
Wat kun je beter laten
Preken Hoe vaak praat je ‘tegen je puber’ in plaats van ‘met je puber’. Met de beste bedoelingen uiteraard. Je wil je kind ergens behoeden of duidelijk maken dat iets heel belangrijk is. Je overlaadt je je puber met informatie. ‘Je moet echt meer bewegen en minder gamen, want uit onderzoek blijkt dat …’. Pubers zijn allergisch voor dit soort ‘gepreek’ van hun ouders en haken veelal direct af. Mogelijk krijg je nog een reactie als ‘Jaahaa mam, ik weet het, dat heb je nu al 100 keer gezegd’. Je boodschap komt niet aan, dus zonde van je energie
Verwijten maken Zeg je ook geregeld tegen je kind: Moet je geen huiswerk maken of zit je weer te gamen. Wat je eigenlijk zegt is, ik vind het maar niks dat je zit te gamen. Deze opmerkingen helpen echter niet. Je puber wordt niet gemotiveerd om minder te gamen of zijn huiswerk te maken. Een andere aanpak kan zijn om interesse te tonen in wat je kind doet of leg hem zonder verwijten uit waarom je zijn gedrag niet oké vindt.
Invullen Pubers hebben vaak iets meer tijd nodig om hun gedachten en gevoelens onder woorden te brengen. Als ouder heb je vaak snel de neiging om dingen in te vullen om het gesprek op gang te brengen. Dit kan behoorlijk averechts effect werken. Want als je er naast zit, zal je kind zich onbegrepen voelen en vaak ook geïrriteerd reageren (‘je snapt er niks van!’). Probeer daarom zoveel mogelijk open vragen te stellen en je kind op die manier te helpen om zijn gedachten te uiten en gevoelens te ordenen.
Pubers opvoeden motiveren hun best te doen op school! Zo doe je dat
Pubers opvoeden: wat wel doen als het gaat om
Creëer qualitytime Pubers zijn vaak vooral bezig met hun vrienden of gamen en zijn niet altijd even gezellig thuis. Wil je de band met je kind goed houden of versterken, onderneem dan samen dingen. Dit is een belangrijk onderdeel voor het versterken van jullie band. Onderneem samen af en toe iets leuks. Zorg ervoor dat dit iets wat jullie allebei leuk en interessant vinden. Ga samen naar de film, wandelen of sporten.
Blijf communiceren Een machtsstrijd levert alleen maar frustratie op van beide kanten. Probeer in gesprek te blijven, zonder te oordelen. Toon interesse in zijn belevingswereld en neem ideeën serieus. Zo voelt je kind zich veilig en geliefd. Al merk je hier soms weinig van.
Geef complimenten Heeft je kind, dan eindelijk zijn kamer opgeruimd of is hij gezellig aan tafel benoemd dit dan. Richt je hierbij vooral op de inzet, niet op het resultaat.
Help met een plan van aanpak Wil je kind overgaan gaan dit jaar, vraag hem dan hoe hij dat wil gaan doen. En uitsluitend zijn best doen, is dan niet concreet genoeg. Vraag wat hij gaat doen en wanneer of op welke momenten. Vraag of je hem moet helpen bij dingen. Je zorgt er zo voor dat je puber gaat nadenken en je laat zien dat je vertrouwen hebt in zijn aanpak.
Het is soms makkelijker gezegd dan gedaan, maar probeer je niet al te druk te maken over het gedrag van je kind. De puberteit is een (vaak lastige) fase die vanzelf weer overgaat.
Verantwoordelijkheid Vaak heb je als ouder best wat regels, veelal om je kind te beschermen en te voorkomen dat hij in de problemen komt. Door een kind te leren dat als hij zich verantwoordelijk gedraagt, hij ook meer vrijheid krijgt omdat je ziet dat hij het aankan. Doe wat je moet doen, zodat je kan doen wat je wil.
Hun kamer opruimen, huiswerk maken of de tafel dekken, het zijn van die dingen waar de meeste pubers niet echt warm voor lopen. Het kan soms veel strijd opleveren om ze elke dag weer in beweging te krijgen. Het is behoorlijk irritant als je een kind elke dag weer opnieuw moet herinneren aan het feit dat de vuile was echt in de wasmand thuishoort en niet ervoor of nog erger, in een hoek van de slaapkamer! Wanneer je elke dag vraagt wanneer ze hun huiswerk gaan doen en als reactie een nors ‘Jaahaah, doe ik straks!’ terug krijgt. Hoe krijg je je luie puber nou wel achter Netflix of zijn telefoon vandaan. Hoe kun je pubers motiveren om in actie te komen?
Waarom zijn pubers lui?
Pubers lijken vaak lui, maar de waarheid is dat ze er niets aan kunnen doen. Het is de schuld van de hersenen. In de puberteit vinden namelijk de grootste veranderingen in de hersenen plaats. Met name in het gebied waar de plannings- en controlefuncties zitten. De ontwikkeling van de hersenen is een intensief proces wat al voor de geboorte van een kind begint en doorloopt tot ongeveer het 25ste levensjaar. Pas dan zijn de hersenen van een kind voldoende ontwikkeld om goed te kunnen plannen, anticiperen en de gevolgen voor de lange termijn te overzien. Met andere woorden, je kind ziet de troep in zijn kamer niet en heeft weinig overzicht als het gaat om de planning van zijn huiswerk
Dat wil niet zeggen dat je het allemaal moet laten en accepteren, er zijn wel degelijk dingen die je ze kunt bij brengen.
Kamer opruimen, hoe kun je pubers motiveren?
De kamer van menig tiener is een grote puinhoop. Maak hier niet jouw probleem van, laat het bij je kind. Het is heel belangrijk dat hij zelf de voordelen gaat zien van het opruimen en deze ontdekt hij alleen door de nadelen te ervaren. Probeer ze daarom niet kun kamer op te laten ruimen en ga ook zelf niet aan de slag. Zijn hun schone keren op, dat is dan jammer. Zo leert je kind ze voortaan in de wasmand te stoppen. Het is makkelijker gezegd dan gedaan, maar het zal helpen.
Je hoeft het natuurlijk niet zover te laten komen. Je kunt ook samen aan de slag gaan om eens in de zoveel tijd hun kamer op te ruimen. Dit kan ook nog best gezellig zijn.
Veel jongens ‘douchen’ in de puberteit het liefst alleen met deodorant. Onder de douche gaan kost tijd en is maar gedoe. Je kunt het erop aan laten komen en wachten tot een vriendjes er iets van zegt. Maar in dit geval is het misschien beter om het gesprek aan te gaan. Vraag waarom hij niet wil douchen, en geef aan waarom jij het wel belangrijk vind. Mogelijk wil hij in de ochtend langer in bed liggen en is ’s avonds douchen een betere optie? Door er een gesprek over te hebben en samen naar een oplossing te zoeken blijf je uit een machtsstrijd. Je laat hierdoor zien dat je je kind serieus neemt.
Huiswerk (niet) maken
Aangezien het puberbrein niet in staat is om te plannen en het overzicht te bewaren, is een berg huiswerk vaak onoverkomelijk voor een puber. Ze zien vaak door de bomen het bos niet. Omdat ze niet weten waar te beginnen of hoe, doen sommige tieners helemaal niks. Je kind zal dan ook best blij zijn met jouw hulp, al zal hij dit misschien niet laten merken. Vraag gedurende de week hoe bepaalde dingen gaan, informeer of welke onderwerpen hij het leuks vind om te doen. Lukt het kind echt niet om zich tot zijn huiswerk te zetten, dan kun je ook een huiswerk instituut overwegen. Zo voorkom je strijd thuis en wordt er toch meer tijd besteed aan huiswerk.
Als er iets is waar pubers geen moeite mee hebben is het uren op hun telefoon zitten of gamen. Grote kans dat je er soms gek van wordt. In plaats van je er druk over te maken, kun je beter interesse tonen, om je zo beter te kunnen verplaatsen in de belevingswereld van je kind. Maak heldere afspraken over schermtijd. Houdt je puber zich daar niet aan, dan is dit een teken dat hij de verantwoordelijkheid nog niet helemaal zelf kan dragen. Dit is heel normaal op deze leeftijd, maar het betekent dat je het dus wat meer moet controleren. Ga hierover het gesprek aan met je kind. Hoe duidelijker je bent hoe beter een tiener begrijpt wat er van hem verwacht wordt.
Vanaf een jaar of tien komen kinderen in wat we noemen de puberteit. Ze krijgen last van hun hormonen, hun lichaam veranderd. De rijping van de hersenen speelt bij deze veranderingen ook een grote rol. Kinderen gaan hierdoor dingen anders bekijken dan vroeger. Ze worden gevoeliger voor prikkels, zijn sneller afgeleid en vergeten vaker dingen. Meer inzicht in deze veranderingen van het puberbrein, verklaart beter het typische pubergedrag en zorgt er voordat je een kind beter begrijpt en kan ondersteunen.
Hersenontwikkeling
De hersengebieden, ook die van het puberbrein, ontwikkelen zich niet gelijkmatig, maar van achteren naar voren. En juist voor in de hersenen wordt, het weloverwogen keuzes maken, consequenties van beslissingen overzien, goed plannen en prioriteiten stellen, geregeld. Anders gezegd, de emotionele hersengebieden zijn eerder aan de beurt dan de rationele hersengebieden. De emotionele hersengebieden worden extra geprikkeld door hormonen. De rationele hersengebieden zijn nog niet sterk genoeg om de hypergevoeligheid van de emotionele hersengebieden onder controle te houden. Puberhersenen zijn dus tijdelijk uit balans. Eigenlijk heel logisch dat dit effect heeft op hun gedrag. Het emotionele deel in de hersenen is gevoelig voor de positieve gevolgen van gedrag. Het controlerende deel daarentegen is gevoelig voor de negatieve gevolgen. Pubers zijn daarom heel gevoelig voor beloningen en niet voor straf. Blijf daarom aandacht houden voor wat een kind goed doet.
Het puberbrein en plannen
Zoals gezegd vinden de veranderingen in het puberbrein vooral in het voorste gedeelte plaats, de prefrontale cortex. In dit gebied bevinden zich de plannings- en controlefuncties. Deze functies stellen je in staat om dingen te plannen, te anticiperen en de gevolgen voor de lange termijn te overzien. Deze plannings- en controlefuncties zijn pas in de latere pubertijd voldoende rijp. Deze rijping kan nog doorgaan tot het 22e levensjaar. Dit is de reden waarom pubers vaak moeite hebben met lange termijn plannen, zoals studeren en het sparen van geld.
Het is daarom heel goed om een kind in zijn pubertijd te wijzen op de langetermijngevolgen van zijn of haar gedrag. Zelf kunnen ze dit namelijk niet goed overzien. Soms is het verstandig om bepaalde dingen gewoonweg te verbieden, bijvoorbeeld het drinken van alcohol onder achttien jaar.
Vaak vinden we onze pubers lui. Ze kunnen een gat in de dag slapen en ‘s avonds willen ze niet naar bed. Ze vermaken zich liever nog even met hun telefoon of met gamen. Naarmate de puberteit vordert, zorgen de hersenen ervoor dat het waak- en slaapritme anders gaat werken. In de puberteit wordt het slaaphormoon melatonine steeds later afgegeven of soms zelfs helemaal niet. Dit heeft het gevolg dat een kind ’s avonds veel later moe wordt. Tegelijkertijd heeft een puber ongeveer 9 uur slaap nodig, om alle prikkels van de dag te kunnen verwerken. Daarom hebben pubers vaak moeite om ’s ochtends uit bed te komen.
Verliefdheid en het puberbrein
De eerste interesse in het andere geslacht ontstaat bij kinderen veelal rond hun twaalfde. Dat heeft alles te maken met de geslachtshormonen die een steeds actievere rol gaan spelen. De eerste echte verliefdheid komt meestal iets later in de puberteit. Deze kalverliefdes zijn vaak heel puur maar soms ook erg heftig. Pubers kunnen immers hun emoties nog niet zo goed reguleren. Als je verliefd bent, worden er bepaalde emotionele beloningsgebieden actief in je hersenen. In de puberteit zijn deze gebieden extra gevoelig, waardoor een kind extra verliefdheid voelt. Ook zijn de hersengebieden die hevige gevoelens van verliefdheid kunnen indammen bij pubers nog niet volledig ontwikkeld. Hierdoor zit er bij hen nog geen enkele rem op de gevoelens van verliefdheid.
