Vier op de vijf mensen met dyslexie schrijven hun succes toe aan hun dyslectisch denken. Meerdere Value of Dyslexia rapporten laten zien dat dyslectisch denken een cruciale rol zal spelen in de toekomst. Wat is dyslectisch denken? En wat zijn dyslectische vaardigheden?
Out of de box denken
Dyslectische geesten zien de wereld anders. Ze verwerken informatie op uiteenlopende en creatieve manieren. Het zijn game-changers, disruptors van de industrie. Ze vragen altijd “wat als?” en “waarom niet?”. Hierdoor veranderen ze de wereld en zijn ze enorm van toegevoegde waarde.
Maar onderwijssystemen zijn niet ontworpen voor dyslectisch denken. Ze meten succes doorgaans door te beoordelen hoe nauwkeurig kinderen de feiten kunnen onthouden en reproduceren in een toets.
In de klas hebben dyslectische kinderen echt een kans nodig om te schitteren met hun verbeeldingskracht en creativiteit. Dyslectische kinderen doen het goed als er een beroep gedaan wordt op het gebruik van meerdere zintuigen te gelijk. Taken waarmee ze onderwerpen vanuit alle hoeken kunnen verkennen. Het zijn nieuwsgierige leerlingen en daarnaast geweldige verhalenvertellers.
De toekomst heeft dyslectische denkers nodig
De wereld verandert snel. We weten niet welke banen er in de toekomst zullen zijn, maar we weten welke capaciteiten er nodig zullen zijn. Zoals het World Economic Forum het stelt, zullen “menselijke” vaardigheden zoals creativiteit, originaliteit en initiatief, kritisch denken, overtuigen en onderhandelen van belang blijven. Waarschijnlijk neemt dit belang alleen maar toe. Dit geldt ook voor aandacht voor detail, veerkracht, flexibiliteit en complexe probleemoplossing.
Dyslectici beschikken over de vaardigheden en denkwijzen die nodig zijn voor beroepen van de toekomst. Het is dus nog nooit zo belangrijk geweest om deze waardevolle manieren van denken te kunnen herkennen en ondersteunen.
Dyslectische denkvaardigheden uitgelegd
Er zijn 6 gebieden met dyslectische denkvaardigheden te onderscheiden. Hoewel geen twee dyslectici hetzelfde zijn, zullen ze allemaal een combinatie van een aantal van deze vaardigheden hebben. De vaardigheden zijn onderverdeeld in twee gebieden. Specifieke vaardigheden, deze hebben betrekking op de beroepen die vaak de voorkeur hebben. En algemene vaardigheden, die betrekking hebben op de meeste soorten onderwijs, activiteiten en carrières.
Specifieke dyslectische vaardigheden
Visualiseren: interactie met ruimte, zintuigen, fysieke ideeën en nieuwe concepten.
Bewegen: fysieke interpretatie en gameplay (danser, muzikant of sportspeler).
Maken: visualiseren, plannen & maken (ingenieur, architect, ambachtsman, programmeur, ontwerper, chef-kok of tuinman).
Verbeelden: een origineel werk creëren of ideeën een nieuwe draai geven
Creëren: vanuit je verbeelding volledig origineel werk maken (ontwerpers, artiesten, componisten of schrijvers).
Tolken: verbeeldingskracht gebruiken om ideeën een nieuwe draai te geven, of een nieuwe invalshoek naar voren te brengen (acteur, adverteerder, regisseur of fotograaf).
Communiceren: het maken en overbrengen van duidelijke en boeiende berichten.
Uitleggen: situaties / informatie beoordelen en duidelijk uitleggen aan andere mensen ( journalist, marketeer, politicus, docent, campagnevoerder).
Verhalen vertellen: levendige en boeiende ervaringen creëren in woorden, afbeeldingen of andere media (auteur, schrijver, spelontwikkelaar, songwriter, filmmaker).
Een goede start van het schooljaar is belangrijk voor een succesvolle en positieve leerervaring. Een dyslectisch kind heeft vaak iets andere aandacht nodig om goed van start te gaan. Als ouder kun je een cruciale rol spelen in het ondersteunen van hun succes op school. Hier zijn enkele manieren waarop je kunt helpen. Je herkent er vast veel, maar als opfrisser altijd goed om weer even te lezen.
9 tips voor een goed start van het schooljaar
Begrip en erkenning: Het is belangrijk om het feit dat een kind een dyslectisch brein heeft goed te begrijpen en erkennen. Dit creëert een omgeving waarin een kind zich comfortabel voelt om over zijn uitdagingen te praten.
Open communicatie met school: Werk nauw samen met de school en de docenten van je kind. Communiceer openlijk over de behoeften van je kind en bespreek eventuele aanpassingen die nodig zijn om hun leerervaring te verbeteren.
Onderzoek en informatie: Leer zoveel mogelijk over dyslexie, inclusief de verschillende manieren waarop het zich kan manifesteren en effectieve strategieën voor ondersteuning. Hoe meer je weet, hoe beter je in staat zult zijn om je kind te helpen.
Creëer een positieve houding: Help je kind om een positieve houding te ontwikkelen ten opzichte van hun dyslexie. Moedig hen aan om hun sterke punten te ontdekken en zich niet te laten ontmoedigen door uitdagingen.
Lees samen: Moedig lezen aan door samen met je kind te lezen. Dit kan de druk verminderen en de leeservaring plezieriger maken. Kies boeken die aansluiten bij hun interesses en leesniveau.
Technologische hulpmiddelen: Ontdek technologische hulpmiddelen zoals tekst-naar-spraak software, spraakherkenningstools en dyslexie-vriendelijke lettertypen. Deze tools kunnen het leren en lezen vergemakkelijken.
Ondersteunende leeromgeving thuis: Creëer een ondersteunende leeromgeving thuis. Zorg voor een rustige plek om huiswerk te maken, met voldoende verlichting en minimale afleidingen. Moedig regelmatig lezen aan en bied boeken aan die passen bij hun leesniveau en interesses.
Zelfvertrouwen opbouwen: Help je kind om zelfvertrouwen op te bouwen door hun prestaties en inspanningen te erkennen en te vieren. Focus op wat ze goed doen en moedig hun inspanningen aan.
Stimuleer buiten-schoolse activiteiten: Moedig je kind aan om deel te nemen aan buitenschoolse activiteiten die hun interesses en talenten benutten. Dit kan hun zelfvertrouwen vergroten en een positieve invloed hebben op hun algemene welzijn
We worden allemaal geboren met een dominante rechterhersenhelft. We kunnen nog niet praten of dingen beredeneren, dit komt pas op latere leeftijd. Als baby verkennen we onze omgeving door te bewegen met onze armen en benen. Met klanken (huilen) maken we duidelijk dat we iets willen. Alles is gericht op het zo snel mogelijk vervullen van een behoefte. Dit is het primaire denkproces.
Wanneer een baby honger heeft en dit duidelijk wil maken. Gaat hij huilen, krijsen en met zijn armen en benen zwaaien om de aandacht van zijn vader of moeder te krijgen.
Rond het derde/vierde levensjaar vindt een omslag punt plaats. Kinderen leren praten. Taal gaat overheersen en een kind gaat de wereld ‘beredeneren’. Dit wordt het secondaire denkproces genoemd.
Dominante rechterhersenhelft
Een kleine groep mensen blijft in beelden denken, veelal dyslectische mensen. De rechterhersenhelft blijft dominant. De linkerhersenhelft kan een achterstand gaan vertonen, maar dit hoeft niet. Hoogbegaafde mensen zijn vaak beelddenkers en zijn ook goed in taal en rekenen. Als de linker hersenhelft wel minder wordt ontwikkeld, kan dit leerproblemen veroorzaken. Maar ook kleine problemen in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld wanneer een kind niet gelijk krijgt wat hij wilt. Een beelddenkers wil direct zijn behoefte bevredigen. Beredeneren kent hij niet en hij voelt alleen een dringende behoefte: EEN GLAASJE LIMONADE, NU. Alle argumenten waarom dit niet kan snapt een kind niet. Als hij zijn behoefte niet direct kan bevredigen, kan dit (zeker bij jonge kinderen) een driftbui veroorzaken. Een kind krijgt dan vaak het stempel van eenongeduldig kind dat nooit wil luisteren.
Om een kind duidelijk te maken en een beeld te geven waarom hij moet wachten, kun je een kind vragen of mama tegelijkertijd kan stofzuigen en limonade kan inschenken. Een kind vormt zich nu een beeld van de situatie. Schrik echter niet van een creatief antwoord want beelddenkers zijn heel vindingrijk als ze iets voor elkaar willen krijgen.
Gebruik van de linker en rechterhersenhelft
Linker hersenhelft
Rechter hersenhelft
-Secondair voorkeursdenken
– Beredeneren
– Informatie opbouwen
– Planning en organisatie
– Tijdsbesef
– Details
– Het zoeken naar verschillen
-Woorden (taal)
-Nummers (rekenen)
– Op verschillen letten
-Primair voorkeursdenken
-Beleven
-Ritme
-Ruimtelijk inzicht
-Overzicht
-Het leggen van verbanden
– Verbeelding
-Beleving
-Kleur – Op overeenkomsten letten
Hier vindt je een test om te kijken welke hersenhelft bij jouw dominant is!
Dyslexie brengt een hoop kansen met zich mee, maar helaas ook een aantal problemen. De problemen met dyslexie die kinderen ondervinden zijn veelal terug te brengen tot twee kernproblemen, automatiseren en auditieve verwerking.
Automatiseringsproblemen
Kinderen met dyslexie hebben veel moeite met het automatiseren van vaardigheden. Iemand zonder dyslexie kan vrij gemakkelijk een handeling (bijv. technisch lezen) op de ´automatische piloot´ zetten, zodat ze al hun aandacht aan een andere vaardigheid kunnen geven. Bijvoorbeeld begrijpen waar gaat deze tekst eigenlijk over. Op die manier kunnen ze twee of meer dingen tegelijk doen, zoals lezen en begrijpen, autorijden en praten, luisteren en schrijven. Dit laatste is ook heel handig als je aantekeningen maakt tijdens de les. Iemand met dyslexie kan dit niet zo gemakkelijk. Het lezen gaat niet automatisch, evenmin als het schrijven. Maar ook andere vaardigheden, die niets met taal te maken hebben, raken soms niet goed geautomatiseerd. Automatiseren heb je voor veel verschillende vaardigheden nodig. Bijvoorbeeld voor:
tafels leren
klank-teken koppeling (letters herkennen en letters schrijven)
complexe motorische vaardigheden, zoals zwemmen, fietsen en autorijden
Auditieve verwerkingsproblemen
Het auditief verwerken van spraakklanken, ook wel fonologische verwerking, gaat over het herkennen van klanken. Kinderen met dyslexie hebben moeite met de auditieve verwerking van klanken. Dat wil zeggen dat de verwerking van spraakklanken in de hersenen niet optimaal verlopen. Hierdoor kunnen kinderen met dyslexie vaak moeilijk verschillen horen tussen klanken in woorden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan heus of huis, schuur of scheur, hoor of hor. Dit wordt ook wel auditieve discriminatie genoemd. Ook zijn er vaak problemen met het uiteenrafelen van een woord tot klanken of klankgroepen bij het spellen. Herfst = h-e-r-f-s-t of fietsenmaker = fiet-sen-ma-ker. Het samenvoegen van klanken of klankgroepen tot een woord bij het lezen gaat lastig. Tenslotte is het letterlijk en in de juiste volgorde onthouden van klanken, woorden of zinnen vaak een probleem.
De combinatie van deze twee problemen maakt dat veel taken voor iemand met dyslexie moeilijk uit te voeren zijn. Dagelijks moeten we immers vaak auditieve en andere vaardigheden tegelijk toepassen.
Er zijn verschillende methode om kinderen anders dingen te leren, een daarvan is de Kernvisie methode
Leesproblemen zijn problemen die een kind ervaart tijdens de ontwikkeling van het leren lezen. Een kind kan om verschillende redenen moeite hebben met lezen. Niet alle kinderen ontwikkelen vaardigheden op dezelfde tijdlijn. Dus in sommige gevallen is het een kwestie van een inhaalslag maken. Leesproblemen kunnen ook worden veroorzaakt door verschillen in hoe de hersenen zich ontwikkelen en functioneren. Deze verschillen in leren en denken gaan niet weg. Maar met de juiste ondersteuning kunnen kinderen grote vooruitgang boeken bij het lezen.
Hoe dyslexie het lezen kan beïnvloeden
Dyslexie is een veel voorkomend leerverschil dat lezen moeilijk maakt. Het kan ook problemen veroorzaken met andere vaardigheden, zoals spelling, schrijven en rekenen. Kinderen met dyslexie worstelen met decodering . Dit betekent dat ze moeite hebben met het verbinden van lettersymbolen met de geluiden die ze maken. En dat maakt het voor hen moeilijk om vloeiend en nauwkeurig te lezen.
Dyslexie kan ook van invloed zijn op begrijpend lezen. Een kind heeft moeite om vragen over de tekst die hij heeft gelezen te beantwoorden.
Kinderen kunnen moeite hebben om zich te focussen door hun ADHD brein, met als gevolg leesproblemen. Dit kan vaak zorgen voor problemen met zelfbeheersing, organisatie en andere vaardigheden die de uitvoerende functies worden genoemd. Een belangrijke vaardigheid die ADHD beïnvloedt, is het werkgeheugen. Dit is de mogelijkheid om informatie vast te houden en later te gebruiken. Problemen met het werkgeheugen kunnen het moeilijk maken voor kinderen om iets te onthouden dat ze net hebben gelezen. Terwijl kinderen werken aan het ontcijferen van één woord, kunnen ze uit het oog verliezen wat eraan voorafging. Dat kan zijn tol eisen bij begrijpend lezen.
Hoe een langzame verwerkingssnelheid voor leesproblemen kan zorgen
Een lage verwerkingssnelheid betekent dat een kind langer nodig heeft om te reageren op informatie. Veel kinderen met een ADHD- en dyslexie brein hebben dit, maar dit kan ook op zichzelf staan. Net als andere verschillen in leren en denken, heeft het niets te maken met hoe slim kinderen zijn. In plaats daarvan gaat het erom hoe snel ze informatie verwerken.
Kinderen met een lage verwerkingssnelheid hebben vaak meer tijd nodig om woorden en leesregels toe te passen en zo betekenis te geven aan teksten. Kinderen kunnen moeite hebben met het begrijpen van verhalen omdat ze vastlopen in de tekst. En dat kan lezen frustrerend maken.
Wees je ervan bewust dat een “goede lezer” niet per se een snelle lezer hoeft te zijn. Er zijn veel redenen waarom kinderen langzaam lezen . Als je weet waarom een kind langzaam leest, kun je manieren vinden om lezen leuk en minder frustrerend te maken.
Dit zijn enkele van de meest voorkomende leer- en denkverschillen die problemen kunnen veroorzaken bij het lezen. Maar ze zijn niet de enige. Kinderen die bijvoorbeeld moeite hebben met sociale vaardigheden, kunnen moeite hebben om de ‘grotere boodschap’ te vinden in wat ze lezen. Ze kunnen teksten te letterlijk nemen en geen humor of emotie vatten.
Ongeacht de oorzaak van de leesproblemen van een kind, zijn er verschillende manieren om een kind te helpen. Zoek naar boeken die passen bij het leesniveau van een kind. Oudere kinderen houden misschien van graphic novels , waardoor lezen leuker en toegankelijker wordt.
Kinderen weten hoe belangrijk lezen is. Ze horen het al van jongs af aan van hun ouders en leraren. Voor kinderen met een dyslectisch brein kan het worstelen met zo’n belangrijke vaardigheid veel stress veroorzaken. En dat kan leiden tot angst. Dyslexie en angst gaan vaak samen, hoe herken je dit en hoe kun je een kind helpen?
Meestal zijn deze gevoelens beperkt tot situaties waarbij gelezen moet worden. Maar sommige dyslectische kinderen ontwikkelen een groter probleem met angst. Ze maken zich lang van tevoren zorgen dat ze moeten lezen en kunnen er zelfs bang voor zijn.
Wanneer kinderen met dyslexie angst hebben, raken ze vaak verstrikt in ‘wat als’. Wat als de andere kinderen me een makkelijk boek zien lezen en denken dat ik dom ben? Wat als de leraar me vraagt hardop voor te lezen en ik struikel over de woorden?
Ze zijn misschien bang om te falen, of om beoordeeld of beschaamd te worden. Er kunnen zelfs momenten zijn waarop ze bang zijn dat ze nooit iets zullen leren of ergens in zullen slagen vanwege hun leesuitdagingen. Dat kan ertoe leiden dat ze stoppen met proberen of uitdagingen vermijden.
Het krijgen van de juiste vorm van ondersteuning en leesinstructie kan een groot verschil maken. Kinderen zien dat hun vaardigheden verbeteren met ondersteuning en hard werken. En die verbeteringen kunnen helpen angst te verminderen en het gevoel van eigenwaarde op te bouwen.
Tekenen van angst bij dyslectische kinderen
Angst manifesteert zich op verschillende manieren en kan veranderen naarmate kinderen ouder worden. De symptomen kunnen ook verschillen, afhankelijk van of de angst beperkt is tot lezen of meer algemeen is.
Dit is wat je zou kunnen zien als kinderen met dyslexie angst hebben:
Wordt chagrijnig of boos zonder duidelijke reden;
Huilt vaak;
Misdraagt zich in de klas, vooral als het tijd is om te lezen;
Vermijdt huiswerk of schoolwerk;
Vermijdt situaties waarin lezen mogelijk te maken heeft;
Klaagt vaak over hoofdpijn en buikpijn;
Is bang om zelfs kleine fouten te maken;
Vraagt constant “wat als”;
Zorgen over dingen die ver weg zijn in de toekomst;
Een laag zelfbeeld, door dyslexie en angst.
Voor kinderen met dyslexie houden de uitdagingen niet op op school. Het dagelijkse leven vereist ook dat ze lezen, of het nu een menu is, een bord in een winkel of een eenvoudige set instructies.
Voor veel kinderen leidt deze constante strijd niet alleen tot angst. Ze verlagen ook het gevoel van eigenwaarde. Kinderen met dyslexie zijn net zo slim als hun leeftijdsgenoten. Maar als ze te maken krijgen met tegenslagen en negatieve feedback op school, kunnen ze het vertrouwen verliezen.
Hun moeite met lezen kan ‘ik kan niet’-gevoelens creëren die van invloed zijn op het leren op andere gebieden. Kinderen kunnen denken dat als het lezen niet lukt, niets lukt!
Ze kunnen ook het gevoel hebben dat niets wat ze doen een verschil zal maken. In plaats van een groeimindset te hebben, hebben ze het gevoel dat hun vaardigheden nooit zullen verbeteren.
Hoe kun je dyslectische kinderen die angstig zijn helpen?
Goede ondersteuning op school is essentieel om kinderen te laten ervaren dat ze vooruitgaan in hun leesvaardigheden.
Deze ondersteuningen omvatten speciale instructies en aanpassingen zoals meer tijd voor toets of een verkorte toetst.
Wat kun je doen
Neem de angst serieus, lach het niet weg. Kinderen moeten voelen dat ze bang mogen zijn. Uitspraken als ‘Stel je niet aan!’ helpen een kind niet om te leren omgaan met angst;
Praat over de angst. Erover praten met elkaar is een belangrijke eerste stap. Waarvoor is een kind bang? Wat voelt hij precies?
Help met kleine stappen. Situaties vermijden is niet goed, wees er daarom alert op dat dat niet gebeurt. Help een kind de angst te overwinnen. Moet een kind bijvoorbeeld iets voorlezen in de klas, kies dan een behapbare lengte van de tekst en oefen deze een paar keer thuis;
