Wanneer je niet dyslectisch bent is het moeilijk om je voor te stellen wat het inhoud. Om te begrijpen op welke manier je er last van kan hebben en op hoeveel verschillende vlakken dit doorwerkt. Door beter te begrijpen wat het is, kun je kinderen met dyslexie beter in hun kracht zetten.
Waar hebben kinderen met dyslexie moeite mee?
Bij dyslexie denken we vaak aan kinderen die moeite hebben met lezen en schrijven, die de b en d omdraaien of de p en q. Daar hebben veel dyslectici inderdaad moeite mee, maar dyslexie is meer dan dat.
Kinderen met dyslexie verwerken informatie in hun hersenen anders dan de meeste mensen.
Kinderen met dyslexie denken anders. De meerderheid van de mensen denkt vooral met de linker hersenhelft, dyslectici denken vooral met hun rechter hersenhelft. Dat levert een andere denkwijze en leerstijl op, die vaak het conceptuele denken word genoemd.
Denken via vooral de rechterhersenhelft
Bij dyslectici is de rechterhersenhelft in het denken, in het verwerken van informatie, dominant. Dat betekent dat er een sterke voorkeur bestaat voor het denken via deze rechter-hersenhelft. Een kind met dyslexie, heeft vervolgens een zwakte voor het verwerken van taal. Net zoals andere kinderen bijvoorbeeld moeite hebben met tekenen, muziek of rekenen. Alleen valt dat vaak minder op in onze talige maatschappij.
Wanneer iemand voor één van beide hersenhelften dominant is in het denken, ‘bepalen’ de eigenschappen van die hersenhelft de manier van informatie verwerken en de manier van leren.
Dominantie van de linkerhersenhelft in het denken, noemen wij lijndenken of lineair denken. Dominantie van de rechterhersenhelft in het denken, noemen wij conceptueel denken. Dit wordt ook wel beelddenken genoemd. Niet alle conceptueel denkers zijn dyslectisch, andersom geldt dat wel. Alle dyslectici zijn conceptueel denkers. Veel conceptuele denkers zijn eveneens hooggevoelig.
Dit betekent overigens niet dat conceptueel denkers niet logisch kunnen denken, maar hun logica is wel anders.
Kinderen met dyslexie vaker linkshandig!
Dyslectici zijn rechts dominant in het denken, net zoals velen ook met hun hand, voet, oog en oor rechts dominant zijn.
Linkshandigheid komt onder dyslectici echter vaker voor dan bij niet-dyslectici.
Een andere organisatie van de hersenen
Wanneer de hersenen van dyslectici worden onderzocht, wordt vaak gefocust op wat er in de linker hersenhelft anders gaat. En specifiek waarom drie gebiedjes niet in dezelfde mate geactiveerd worden zoals bij niet-dyslecticus. Het brein van dyslectici werkt gewoon anders.
Dyslectische hersenen bevatten allemaal ver uit elkaar liggende neuronen en veroorzaken zo fysiek grotere hersencircuits. Zij zien daardoor het grotere geheel, zien sneller ongebruikelijke of verre verbanden, plaatsen dingen in de context van situaties. Ze herkennen sneller de essentie van dingen, maar zijn dus veel zwakker in de verwerking van fijne details en minder efficiënt in routinetaken.
Vier op de vijf mensen met dyslexie schrijven hun succes toe aan hun dyslectisch denken. Meerdere Value of Dyslexia rapporten laten zien dat dyslectisch denken een cruciale rol zal spelen in de toekomst. Wat is dyslectisch denken? En wat zijn dyslectische vaardigheden?
Out of de box denken
Dyslectische geesten zien de wereld anders. Ze verwerken informatie op uiteenlopende en creatieve manieren. Het zijn game-changers, disruptors van de industrie. Ze vragen altijd “wat als?” en “waarom niet?”. Hierdoor veranderen ze de wereld en zijn ze enorm van toegevoegde waarde.
Maar onderwijssystemen zijn niet ontworpen voor dyslectisch denken. Ze meten succes doorgaans door te beoordelen hoe nauwkeurig kinderen de feiten kunnen onthouden en reproduceren in een toets.
In de klas hebben dyslectische kinderen echt een kans nodig om te schitteren met hun verbeeldingskracht en creativiteit. Dyslectische kinderen doen het goed als er een beroep gedaan wordt op het gebruik van meerdere zintuigen te gelijk. Taken waarmee ze onderwerpen vanuit alle hoeken kunnen verkennen. Het zijn nieuwsgierige leerlingen en daarnaast geweldige verhalenvertellers.
De toekomst heeft dyslectische denkers nodig
De wereld verandert snel. We weten niet welke banen er in de toekomst zullen zijn, maar we weten welke capaciteiten er nodig zullen zijn. Zoals het World Economic Forum het stelt, zullen “menselijke” vaardigheden zoals creativiteit, originaliteit en initiatief, kritisch denken, overtuigen en onderhandelen van belang blijven. Waarschijnlijk neemt dit belang alleen maar toe. Dit geldt ook voor aandacht voor detail, veerkracht, flexibiliteit en complexe probleemoplossing.
Dyslectici beschikken over de vaardigheden en denkwijzen die nodig zijn voor beroepen van de toekomst. Het is dus nog nooit zo belangrijk geweest om deze waardevolle manieren van denken te kunnen herkennen en ondersteunen.
Dyslectische denkvaardigheden uitgelegd
Er zijn 6 gebieden met dyslectische denkvaardigheden te onderscheiden. Hoewel geen twee dyslectici hetzelfde zijn, zullen ze allemaal een combinatie van een aantal van deze vaardigheden hebben. De vaardigheden zijn onderverdeeld in twee gebieden. Specifieke vaardigheden, deze hebben betrekking op de beroepen die vaak de voorkeur hebben. En algemene vaardigheden, die betrekking hebben op de meeste soorten onderwijs, activiteiten en carrières.
Specifieke dyslectische vaardigheden
Visualiseren: interactie met ruimte, zintuigen, fysieke ideeën en nieuwe concepten.
Bewegen: fysieke interpretatie en gameplay (danser, muzikant of sportspeler).
Maken: visualiseren, plannen & maken (ingenieur, architect, ambachtsman, programmeur, ontwerper, chef-kok of tuinman).
Verbeelden: een origineel werk creëren of ideeën een nieuwe draai geven
Creëren: vanuit je verbeelding volledig origineel werk maken (ontwerpers, artiesten, componisten of schrijvers).
Tolken: verbeeldingskracht gebruiken om ideeën een nieuwe draai te geven, of een nieuwe invalshoek naar voren te brengen (acteur, adverteerder, regisseur of fotograaf).
Communiceren: het maken en overbrengen van duidelijke en boeiende berichten.
Uitleggen: situaties / informatie beoordelen en duidelijk uitleggen aan andere mensen ( journalist, marketeer, politicus, docent, campagnevoerder).
Verhalen vertellen: levendige en boeiende ervaringen creëren in woorden, afbeeldingen of andere media (auteur, schrijver, spelontwikkelaar, songwriter, filmmaker).
Een goede start van het schooljaar is belangrijk voor een succesvolle en positieve leerervaring. Een dyslectisch kind heeft vaak iets andere aandacht nodig om goed van start te gaan. Als ouder kun je een cruciale rol spelen in het ondersteunen van hun succes op school. Hier zijn enkele manieren waarop je kunt helpen. Je herkent er vast veel, maar als opfrisser altijd goed om weer even te lezen.
9 tips voor een goed start van het schooljaar
Begrip en erkenning: Het is belangrijk om het feit dat een kind een dyslectisch brein heeft goed te begrijpen en erkennen. Dit creëert een omgeving waarin een kind zich comfortabel voelt om over zijn uitdagingen te praten.
Open communicatie met school: Werk nauw samen met de school en de docenten van je kind. Communiceer openlijk over de behoeften van je kind en bespreek eventuele aanpassingen die nodig zijn om hun leerervaring te verbeteren.
Onderzoek en informatie: Leer zoveel mogelijk over dyslexie, inclusief de verschillende manieren waarop het zich kan manifesteren en effectieve strategieën voor ondersteuning. Hoe meer je weet, hoe beter je in staat zult zijn om je kind te helpen.
Creëer een positieve houding: Help je kind om een positieve houding te ontwikkelen ten opzichte van hun dyslexie. Moedig hen aan om hun sterke punten te ontdekken en zich niet te laten ontmoedigen door uitdagingen.
Lees samen: Moedig lezen aan door samen met je kind te lezen. Dit kan de druk verminderen en de leeservaring plezieriger maken. Kies boeken die aansluiten bij hun interesses en leesniveau.
Technologische hulpmiddelen: Ontdek technologische hulpmiddelen zoals tekst-naar-spraak software, spraakherkenningstools en dyslexie-vriendelijke lettertypen. Deze tools kunnen het leren en lezen vergemakkelijken.
Ondersteunende leeromgeving thuis: Creëer een ondersteunende leeromgeving thuis. Zorg voor een rustige plek om huiswerk te maken, met voldoende verlichting en minimale afleidingen. Moedig regelmatig lezen aan en bied boeken aan die passen bij hun leesniveau en interesses.
Zelfvertrouwen opbouwen: Help je kind om zelfvertrouwen op te bouwen door hun prestaties en inspanningen te erkennen en te vieren. Focus op wat ze goed doen en moedig hun inspanningen aan.
Stimuleer buiten-schoolse activiteiten: Moedig je kind aan om deel te nemen aan buitenschoolse activiteiten die hun interesses en talenten benutten. Dit kan hun zelfvertrouwen vergroten en een positieve invloed hebben op hun algemene welzijn
We worden allemaal geboren met een dominante rechterhersenhelft. We kunnen nog niet praten of dingen beredeneren, dit komt pas op latere leeftijd. Als baby verkennen we onze omgeving door te bewegen met onze armen en benen. Met klanken (huilen) maken we duidelijk dat we iets willen. Alles is gericht op het zo snel mogelijk vervullen van een behoefte. Dit is het primaire denkproces.
Wanneer een baby honger heeft en dit duidelijk wil maken. Gaat hij huilen, krijsen en met zijn armen en benen zwaaien om de aandacht van zijn vader of moeder te krijgen.
Rond het derde/vierde levensjaar vindt een omslag punt plaats. Kinderen leren praten. Taal gaat overheersen en een kind gaat de wereld ‘beredeneren’. Dit wordt het secondaire denkproces genoemd.
Dominante rechterhersenhelft
Een kleine groep mensen blijft in beelden denken, veelal dyslectische mensen. De rechterhersenhelft blijft dominant. De linkerhersenhelft kan een achterstand gaan vertonen, maar dit hoeft niet. Hoogbegaafde mensen zijn vaak beelddenkers en zijn ook goed in taal en rekenen. Als de linker hersenhelft wel minder wordt ontwikkeld, kan dit leerproblemen veroorzaken. Maar ook kleine problemen in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld wanneer een kind niet gelijk krijgt wat hij wilt. Een beelddenkers wil direct zijn behoefte bevredigen. Beredeneren kent hij niet en hij voelt alleen een dringende behoefte: EEN GLAASJE LIMONADE, NU. Alle argumenten waarom dit niet kan snapt een kind niet. Als hij zijn behoefte niet direct kan bevredigen, kan dit (zeker bij jonge kinderen) een driftbui veroorzaken. Een kind krijgt dan vaak het stempel van eenongeduldig kind dat nooit wil luisteren.
Om een kind duidelijk te maken en een beeld te geven waarom hij moet wachten, kun je een kind vragen of mama tegelijkertijd kan stofzuigen en limonade kan inschenken. Een kind vormt zich nu een beeld van de situatie. Schrik echter niet van een creatief antwoord want beelddenkers zijn heel vindingrijk als ze iets voor elkaar willen krijgen.
Gebruik van de linker en rechterhersenhelft
Linker hersenhelft
Rechter hersenhelft
-Secondair voorkeursdenken
– Beredeneren
– Informatie opbouwen
– Planning en organisatie
– Tijdsbesef
– Details
– Het zoeken naar verschillen
-Woorden (taal)
-Nummers (rekenen)
– Op verschillen letten
-Primair voorkeursdenken
-Beleven
-Ritme
-Ruimtelijk inzicht
-Overzicht
-Het leggen van verbanden
– Verbeelding
-Beleving
-Kleur – Op overeenkomsten letten
Hier vindt je een test om te kijken welke hersenhelft bij jouw dominant is!
Dyslexie brengt een hoop kansen met zich mee, maar helaas ook een aantal problemen. De problemen met dyslexie die kinderen ondervinden zijn veelal terug te brengen tot twee kernproblemen, automatiseren en auditieve verwerking.
Automatiseringsproblemen
Kinderen met dyslexie hebben veel moeite met het automatiseren van vaardigheden. Iemand zonder dyslexie kan vrij gemakkelijk een handeling (bijv. technisch lezen) op de ´automatische piloot´ zetten, zodat ze al hun aandacht aan een andere vaardigheid kunnen geven. Bijvoorbeeld begrijpen waar gaat deze tekst eigenlijk over. Op die manier kunnen ze twee of meer dingen tegelijk doen, zoals lezen en begrijpen, autorijden en praten, luisteren en schrijven. Dit laatste is ook heel handig als je aantekeningen maakt tijdens de les. Iemand met dyslexie kan dit niet zo gemakkelijk. Het lezen gaat niet automatisch, evenmin als het schrijven. Maar ook andere vaardigheden, die niets met taal te maken hebben, raken soms niet goed geautomatiseerd. Automatiseren heb je voor veel verschillende vaardigheden nodig. Bijvoorbeeld voor:
tafels leren
klank-teken koppeling (letters herkennen en letters schrijven)
complexe motorische vaardigheden, zoals zwemmen, fietsen en autorijden
Auditieve verwerkingsproblemen
Het auditief verwerken van spraakklanken, ook wel fonologische verwerking, gaat over het herkennen van klanken. Kinderen met dyslexie hebben moeite met de auditieve verwerking van klanken. Dat wil zeggen dat de verwerking van spraakklanken in de hersenen niet optimaal verlopen. Hierdoor kunnen kinderen met dyslexie vaak moeilijk verschillen horen tussen klanken in woorden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan heus of huis, schuur of scheur, hoor of hor. Dit wordt ook wel auditieve discriminatie genoemd. Ook zijn er vaak problemen met het uiteenrafelen van een woord tot klanken of klankgroepen bij het spellen. Herfst = h-e-r-f-s-t of fietsenmaker = fiet-sen-ma-ker. Het samenvoegen van klanken of klankgroepen tot een woord bij het lezen gaat lastig. Tenslotte is het letterlijk en in de juiste volgorde onthouden van klanken, woorden of zinnen vaak een probleem.
De combinatie van deze twee problemen maakt dat veel taken voor iemand met dyslexie moeilijk uit te voeren zijn. Dagelijks moeten we immers vaak auditieve en andere vaardigheden tegelijk toepassen.
Er zijn verschillende methode om kinderen anders dingen te leren, een daarvan is de Kernvisie methode
Leesproblemen zijn problemen die een kind ervaart tijdens de ontwikkeling van het leren lezen. Een kind kan om verschillende redenen moeite hebben met lezen. Niet alle kinderen ontwikkelen vaardigheden op dezelfde tijdlijn. Dus in sommige gevallen is het een kwestie van een inhaalslag maken. Leesproblemen kunnen ook worden veroorzaakt door verschillen in hoe de hersenen zich ontwikkelen en functioneren. Deze verschillen in leren en denken gaan niet weg. Maar met de juiste ondersteuning kunnen kinderen grote vooruitgang boeken bij het lezen.
Hoe dyslexie het lezen kan beïnvloeden
Dyslexie is een veel voorkomend leerverschil dat lezen moeilijk maakt. Het kan ook problemen veroorzaken met andere vaardigheden, zoals spelling, schrijven en rekenen. Kinderen met dyslexie worstelen met decodering . Dit betekent dat ze moeite hebben met het verbinden van lettersymbolen met de geluiden die ze maken. En dat maakt het voor hen moeilijk om vloeiend en nauwkeurig te lezen.
Dyslexie kan ook van invloed zijn op begrijpend lezen. Een kind heeft moeite om vragen over de tekst die hij heeft gelezen te beantwoorden.
Kinderen kunnen moeite hebben om zich te focussen door hun ADHD brein, met als gevolg leesproblemen. Dit kan vaak zorgen voor problemen met zelfbeheersing, organisatie en andere vaardigheden die de uitvoerende functies worden genoemd. Een belangrijke vaardigheid die ADHD beïnvloedt, is het werkgeheugen. Dit is de mogelijkheid om informatie vast te houden en later te gebruiken. Problemen met het werkgeheugen kunnen het moeilijk maken voor kinderen om iets te onthouden dat ze net hebben gelezen. Terwijl kinderen werken aan het ontcijferen van één woord, kunnen ze uit het oog verliezen wat eraan voorafging. Dat kan zijn tol eisen bij begrijpend lezen.
Hoe een langzame verwerkingssnelheid voor leesproblemen kan zorgen
Een lage verwerkingssnelheid betekent dat een kind langer nodig heeft om te reageren op informatie. Veel kinderen met een ADHD- en dyslexie brein hebben dit, maar dit kan ook op zichzelf staan. Net als andere verschillen in leren en denken, heeft het niets te maken met hoe slim kinderen zijn. In plaats daarvan gaat het erom hoe snel ze informatie verwerken.
Kinderen met een lage verwerkingssnelheid hebben vaak meer tijd nodig om woorden en leesregels toe te passen en zo betekenis te geven aan teksten. Kinderen kunnen moeite hebben met het begrijpen van verhalen omdat ze vastlopen in de tekst. En dat kan lezen frustrerend maken.
Wees je ervan bewust dat een “goede lezer” niet per se een snelle lezer hoeft te zijn. Er zijn veel redenen waarom kinderen langzaam lezen . Als je weet waarom een kind langzaam leest, kun je manieren vinden om lezen leuk en minder frustrerend te maken.
Dit zijn enkele van de meest voorkomende leer- en denkverschillen die problemen kunnen veroorzaken bij het lezen. Maar ze zijn niet de enige. Kinderen die bijvoorbeeld moeite hebben met sociale vaardigheden, kunnen moeite hebben om de ‘grotere boodschap’ te vinden in wat ze lezen. Ze kunnen teksten te letterlijk nemen en geen humor of emotie vatten.
Ongeacht de oorzaak van de leesproblemen van een kind, zijn er verschillende manieren om een kind te helpen. Zoek naar boeken die passen bij het leesniveau van een kind. Oudere kinderen houden misschien van graphic novels , waardoor lezen leuker en toegankelijker wordt.
