Sommigen zien dyslexie als een gave. Dyslexie brengt een aantal vervelende eigenaardigheden met zich mee en op zoek naar een overlevingsstrategie, gelukkig ook de nodige handige compensaties. Maar ik ga hier beslist geen verhaal houden over de voordelen van het dyslectisch zijn.
Praat je over dyslexie, dan gaat het ook al gauw over sociaal-emotionele zaken zoals faalangst, snel afgeleid zijn, soms slecht aansluiting kunnen vinden bij klasgenootjes of vriendjes. En nu heb ik het woord al genoemd: ‘klas’. Want eigenlijk is deze sociaal-emotionele ellende niet iets wat echt bij dyslexie hoort maar bij school. Omdat scholen nu eenmaal kicken op statistieken, gemiddelden en voortschrijdend inzicht, wordt een leerling met o.a. dyslexie soms volledig afgebrand. Die moet nu eenmaal presteren conform die norm en dat lukt vaak niet. En dan komen er zaken boven als faalangst, soms vervelende fysieke klachten als hoofd- en buikpijn, bedplassen en een gebrek aan motivatie voor schoolse zaken.
Hopelijk gaan de komende jaren er toch eens goede stappen gezet maken met Passend Onderwijs. Eigenlijk bedoeld als een bezuiniging op het huidige onderwijs, zou Passend Onderwijs dìe handreiking moeten zijn voor alle leerlingen met een speciale ondersteuningsbehoefte. Dat zijn er heel veel. Meer nog dan wij denken. Want die onzichtbare leerlingen die ogenschijnlijk als een tierelier gaan, daar valt ook nog wel iets over te zeggen.
Ik vind dyslexie dus beslist geen gave. Maar wat ik eigenlijk wel een kadootje vind, is de zelfkennis die een kind al jong gaat ontwikkelen, mòet ontwikkelen. Zodra een kind uitvalt op de normale scores, dan wordt het met grote regelmaat onderworpen aan testjes, proefjes en projectjes en vaak bevraagd over het eigen functioneren. Het voordeel voor deze kinderen is, dat ze dus al heel jong min of meer genoodzaakt zijn om naar zichzelf en hun eigen vaardigheden te kijken. Een kind dat normaal presteert op school heeft die noodzaak in veel mindere mate.
Nou ja, en dààr heeft een leerling met dyslexie dus wel iets aan. Hoe leer ik, waarom gaat iets lastig? Waarom schiet ik in de stress bij een toets? Is mijn hoofd zo vol, of juist helemaal leeg en komt er niets? Over het algemeen kan een kind al heel jong vertellen waarom dat allemaal bij hem of haar zo werkt. De moeite waard dus om hier naar te luisteren.
Sommige geluksvogels onder ons lukt het om enorm succesvol te worden ondanks het hebben van een beperking als dyslexie. De Britse zakenman Richard Branson bijvoorbeeld wist een imperium op te bouwen en gigantische rijkdom met o.a. een platenlabel en een vliegtuigmaatschappij. Jamie Oliver, idem dito, ook razend succesvol. In Nederland hebben wij ook boegbeelden die staan voor ‘succes met dyslexie’; onlangs overleden astronaut Wubbo Ockels, maar ook Jan des Bouvrie, zakenman Henny van der Most en Joop van den Ende. Wat heeft nu gemaakt dat ze zo succesvol zijn geworden met wat ze doen? Dit is hen niet alleen gelukt doordat ze uitblonken in hun vakgebied, maar ook op karakter.
Omgaan met dyslexie
Ouders die hun dyslectische kind helpen bij het huiswerk en leren zullen beamen dat het soms lastig is om te beschrijven hoe het nu werkelijk zit met die dyslexie. Want waar begint en eindigt nu dat ‘last hebben’ van dyslexie en neemt het karakter het over? Beïnvloedt het elkaar en zo ja, in hoeverre dan? Anders gezegd: Laat je je inpakken door je beperking of ga je het gevecht aan?
Inspirerend is ook het Britse parlementslid David Blunckett. Blind geboren in een achterstandswijk in Sheffield werd hij voor Labour één van de beste parlementsleden ooit. Blind! Iedere dag kwam hij met zijn hond naar het parlement. En wat te denken van Oscar Pistorius (voordat hij trouwens beschuldigd werd van moord op zijn vriendin) beide benen geamputeerd en toch als bladerunner een paar wereldrecords bij elkaar gelopen. Talent is niets zonder karakter.
En hoe zit dat nu bij dyslexie?
Van mensen met dyslexie wordt vaak gezegd dat ze ‘anders denken’. Niet het lineaire denken van a naar b, maar met een omweg, waardoor ze blijkbaar onderweg andere zaken tegenkomen dan anders het geval zou zijn. Ze worden daardoor vaak originele denkers genoemd, creatief en kunstzinnig. Maar hoe word je er dan succesvol mee? Waarschijnlijk vanuit een stuk frustratie en van ‘ik zal het iedereen wel eens laten zien mentaliteit’. Met veel vallen en opstaan natuurlijk. Dus toch karakter? Succes ondanks dyslexie of succes dankzij dyslexie. Ik weet het eigenlijk nog steeds niet!
Ik zeg het maar eerlijk. Als blogger bij De Leukste Kinderen verwachten ze op gezette tijden een goed stuk van mij over dyslexie en leerproblematiek. En met een dyslexiepraktijk, ervaringsdeskundig èn belangenbehartiger binnen de patiëntenvereniging voor dyslexie zou je zeggen: zo moeilijk kan dat niet zijn. Zo’n stukje komt er wel. En dat is niet waar. Er is sprake van ernstige aardappelmoeheid of sjiek gezegd ‘a writer’s block’.
Anekdotes genoeg hoor. Mijn inspiratie en bevlogenheid vliegen de pan uit, en wat heb ik het naar mijn zin in mijn knollentuin. Maar heb ik nog iets te melden dat gemeld moet worden? Verval ik – vervallen wij – onderhand niet in herhaling?
Om mij heen zie ik mooie initiatieven ontstaan door ouders, behandelaars en professionals die een verschil willen maken met ‘anders leren’. Dat is ook heel noodzakelijk, want als je dieper kijkt en luistert, dan is er nog veel te doen aan Passend Onderwijs en kinderen die ‘anders leren’ ook daadwerkelijk anders te làten leren. Maar die initiatieven, hoe goed en integer ook, die moeten wel landen op de plek waar ze thuishoren: de school.
Bij iedere bijeenkomst over gelijkgestemden zie ik verhalen van voorbeelden van hoe het niet moet gretig van links naar rechts gaan. We zijn het direct unaniem met elkaar eens dat ‘thuiszitters’ een woord is dat niet mag bestaan, en dat passend onderwijs ook passend gemaakt moet worden aan de leerling en niet andersom. Maar daar is toch al alles over gezegd? En voor wie ik het schrijf, leest het waarschijnlijk toch niet. Zie hier mijn dilemma.
Een behoorlijk ‘writer’s block’ dus. Ik geef het toe: ik ben ongeduldig geworden. Ouders en leerkrachten kunnen rekenen op mijn sympathie en betrokkenheid, want ik weet dat wij allemaal hetzelfde willen. Maar voor wie zal ik mijn volgende blog schrijven. Iemand een idee?
We vertrokken naar Avonturenpark Hellendoorn met twee onzekere factoren: het weer, en: vindt een puber het park eigenlijk ook nog wel leuk? Ik weet nu waar het ligt, Hellendoorn; verscholen in een mooi stukje van de provincie Overijssel. Het is al een mooie rit er naar toe.
Niet iedereen had zich door de slechte weersvoorspelling laten afschrikken. Er waren dus voldoende bezoekers om toch voor een gezellige parksfeer te zorgen.
Na binnenkomst hebben we met een kopje koffie ons enthousiast in de plattegrond van het park verdiept. Op naar het Galjoen! Dat was meteen al een sterk begin, al was het dan wel alleen maar voor de durfals onder ons! In de verte lonkte de Wild Waterval en daar wilden we allemaal graag naar toe. Wat blijft dat toch een geweldig vermaak. De spanning wordt opgebouwd door met een snelheid links en rechts te varen: ‘oe, ik word nat’, hoogte maken en dan als een speer héél hard gillend naar beneden te suizen om in de plonsbak terecht komen. Het leven kan niet leuker zijn.
Maar vol afschuw heb ik toegekeken hoe de anderen met een nat pak in Het Tornado kropen. Een griezelig hoge achtbaan waarvan ik niet begrijp hoe iemand daar vrijwillig in gaat zitten. Het droogt wel lekker op, zullen we maar zeggen. Dan was Jungle Monster weer heel andere koek. Ook daar ga je in een bootje door het riet, maar omdat je dus een monster wordt beloofd, verwacht je ieder moment een aanval vanuit het water of de kant. Dat niet komt! Dat maakt het een onnozel boottochtje waar wij maar even ons Zen-momentje van hebben gemaakt. Want een heerlijk tochtje is het wel. Nee, dan is de Dino-Sky-Pedalo weer een activiteit waarin je lekker even – zittend in een Dinofiguur – van je af kunt fietsen om op de achterkant van degene voor je te botsen: een Dino-achterwerk wel te verstaan. Gelukkig is hier van mij geen foto gemaakt!
Tijdens de lunch ging de zon uitbundig schijnen en hebben we heerlijk in het zonnetje op het terras kunnen eten. De catering is zoals je die van een pretpark kunt verwachten. Op een holletje zijn we weer teruggegaan naar de Wild Waterval, onze absolute favoriet. We kregen er dan ook niet niet genoeg van.
De attracties in Hellendoorn duren relatief kort. Het grote voordeel daarvan is wel, dat er geen lange wachtrijen zijn. Je bent snel weer aan de beurt en je kunt gemakkelijk meer dan één keer in een attractie.
We hebben kort even moeten schuilen voor een onweersbui, waarbij de attracties natuurlijk ook even werden stilgezet. Maar verder heeft het weer zich keurig gedragen. En ook die puber heeft zich prima geamuseerd. Het was gewoon goed familievermaak, letterlijk voor jong en oud. We hebben lang niet alle attracties kunnen doen. Voor dat rondje in de Vliegende Olifanten komen we dus nog terug. En voor het nieuwe Drakennest, en de Super Glijbaan. Nog genoeg te zien en te beleven.
Dyslexie genezen kan dat? Het jongetje had een dyslexieverklaring. Maar desondanks had de RT-er op school de handen vol aan hem en thuis oefende hij met Kurzweil. In vaktermen vertoonde hij ‘een hardnekkige dyslexie en een didactische resistentie’. Toch belde zijn moeder ineens met de mededeling dat ‘de dyslexie over was’. Hij was naar een chiropractor geweest die hem goed onder handen had genomen en sindsdien waren de dyslectische klachten verdwenen. De dyslexie was echt weg. Ook hoor je wel verhalen van ouders dat hun kind een dyslexieverklaring heeft en met oogklachten naar een optometrist wordt verwezen waar fixatie disparatie wordt vastgesteld. Na een aangepaste bril zijn dan ook de dyslectische klachten ‘verdwenen’. Of zoals nu de heer Balt van Raamsdonk in het nieuws is – die ik overigens erg respecteer – met een methode waarmee kinderen letters leren betasten en waarmee zo het letterbeeld beter beklijft. Heel plausibel, maar dan wordt eraan toegevoegd dat dyslexie te voorkomen zou zijn. Daar heb ik moeite mee.
Dyslexie heeft meer dan lezen en leren te maken
Nu is mijn mening ook maar een mening, maar ik denk dat we een vergissing maken door dyslexie alleen maar in verband te brengen met lezen en leren. Dyslexie staat voor mij voor het hebben van een profiel en dat beperkt zich niet tot het lezen alleen: daar staat het wel of niet hebben van een dyslexieverklaring voor mij ook helemaal los van. Hoe zo’n profiel moet heten zijn ook weer de meningen over verdeeld: dyslectisch, disharmonisch, rechtsgeoriënteerd om er een paar te noemen. Bijna zonder uitzondering kan men stellen, dat naast het last hebben bij lezen en leren en de aansluiting missen op school, er eigenaardigheden te noemen zijn die er bijna altijd bij horen. Inkoppertjes zijn het ontbreken van planning en structuur, wanorde op de kamer èn in het hoofd. De tijd vergeten, slordig werk afleveren en echt heel veel dingetjes vergeten die ook gewoon heel makkelijk te vergeten zíjn.
Dyslexie genezen?
Nu kan iemand met dyslexie best wel eens door een periode gaan waarin de dyslexie minder aanwezig is. Maar soms is het er ineens weer: tijdens een drukke periode voor een toets, of als er weer veel gelezen en onthouden moet worden en er een beroep gedaan wordt op het geheugen. Met een griepje kan iemand zelfs iets meer dyslectisch zijn dan normaal. Wat ik eigenlijk wil zeggen, is dat wanneer je met een dyslectisch profiel op de wereld komt, daar gewoon nooit vanaf raakt. Hoe je daar mee omgaat en welke oplossingen je daarvoor vindt, hangt grotendeels af van je karakter en doorzettingsvermogen. Gelukkig zijn dyslecten creatief genoeg om naar goede oplossingen te zoeken en die uiteindelijk ook wel te vinden. Maar dyslexie is nooit ècht over en kan in mijn beleving ook niet voorkomen worden.
Na binnenkomst hebben we met een kopje koffie ons enthousiast in de plattegrond van het park verdiept. Op naar het Galjoen! Dat was meteen al een sterk begin, al was het dan wel alleen maar voor de durfals onder ons! In de verte lonkte de Wild Waterval en daar wilden we allemaal graag naar toe. Wat blijft dat toch een geweldig vermaak. De spanning wordt opgebouwd door met een snelheid links en rechts te varen: ‘oe, ik word nat’, hoogte maken en dan als een speer héél hard gillend naar beneden te suizen om in de plonsbak terecht komen. Het leven kan niet leuker zijn.
